بررسی عملکرد دانه و برخی ویژگی‌های گندم و علف‌های هرز در کشت مخلوط گندم- نخود تحت مدیریت نیتروژن در کشت دیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کرمانشاه

2 دانشیار گروه اکوفیزیولوژی گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز

چکیده

کشت مخلوط به عنوان یک روش موثر استفاده از منابع، موجب افزایش عملکرد و پایداری محصول در مقایسه با کشت خالص می­شود. به منظور ارزیابی الگوهای مختلف کشت مخلوط گندم و نخود تحت مدیریت کود نیتروژن، آزمایشی در قالب فاکتوریل- کرت­های خرد شده بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود-کرمانشاه به مدت دو سال زراعی (89-1387) اجرا شد. مدیریت نیتروژن در سه سطح (1- بدون کود نیتروژن، 2- 60 کیلوگرم در هکتار اوره برای گندم و 20 کیلوگرم در هکتار اوره برای نخود و 3- کود زیستی نیتراژین + 30 کیلوگرم در هکتار اوره برای گندم و بدون اوره برای نخود) و کنترل علف­های هرز در دو سطح (1- بدون وجین و 2- وجین علف­های هرز) به صورت فاکتوریل در کرت­های اصلی و ده ترکیب کشت مخلوط شامل 1- کشت خالص گندم، 2- کشت خالص نخود، 3- کشت درهم-ردیفی با نسبت 1:1 گندم: نخود، 4- کشت درهم-ردیفی با نسبت 1:2 گندم: نخود، 5- کشت مخلوط ردیفی با نسبت 1:1 گندم: نخود، 6- کشت مخلوط نواری با الگوی 5:1:5:2 نخود: گندم: نخود: گندم، 7- کشت مخلوط نواری با الگوی 7:2 نخود: گندم، 8- کشت مخلوط نواری با الگوی 2:7 نخود: گندم، 9- کشت مخلوط نواری با الگوی 9:4 نخود: گندم و 10- کشت مخلوط نواری با الگوی 4:9 گندم: نخود در کرت­های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، عملکرد دانه، ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت گندم تحت تاثیر رقابت بین گونه‌ای (الگوهای کاشت)، سال و برهم­کنش آنها قرار گرفت. در رقابت بین گونه­ای، گندم در جذب و استفاده از منابع توانایی بیشتری داشت. الگوهای کاشت نواری با عرض کمتر نوار گندم و عرض بیشتر نوار نخود (الگوهای 8 و 10) و الگوی ردیفی (الگوی 5) در بیشتر صفات مورد بررسی از جمله ارتفاع بوته در سال اول، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در سطح اشغالی، شاخص برداشت و دریافت نور بهتر از کشت خالص گندم بودند. الگوی کاشت ردیفی در سال دوم باعث کاهش بیوماس علف‌های هرز در نخود شد که علاوه بر برتری نسبت به کشت خالص، با بررسی بیشتر می‌تواند به عنوان رهیافتی جهت کنترل علف‌های هرز نخود مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of yield and some traits of wheat and weeds in intercropping with chickpea under nitrogen management in rainfed condition

نویسندگان [English]

  • Abdolvahab Abdulahi 1
  • Adel Dabbagh Mohammadinasab 2
  • Safar Nasrolahzadeh 2
1 Assist. Prof., Dryland Agricultural Research Institute, Kermanshah, Iran
2 Assoc. Prof., Dept. of Plant Ecophysiology, Faculty of Agriculture, Tabriz University, Iran
چکیده [English]

Intercropping is known to improve the utilizing resources and increasing yield and yield stability as compare with monoculture. To evaluate wheat-chickpea intercropping, an experiment in factorial split plot based on randomized complete block design with three replications was carried out in Dryland Agricultural Research Institute, Sararoud, Kermanshah, Iran, during two years (2008-10). Two factors, N fertilizer in three levels (1. No fertilizer; 2. 60 kg.ha-1 urea for wheat and 20 kg.ha-1 for chickpea and 3. Nitragin as a biofertilizer + 30 kg.ha-1 urea for wheat and no urea for chickpea) and weed control in two levels (no weeding and weeding) were placed as factorial in main plots. In the sub-plots were also placed ten intercropping patterns including: 1. Wheat monoculture, 2. Chickpea monoculture,
3. Mixed-row intercropping with 1:1 ratio of wheat:chickpea, 4. Mixed-row intercropping with 2:1 ratio of wheat:chickpea, 5. Row intercropping with 1:1 ratio of wheat:chickpea, 6. Strip intercropping with 2:5:1:5 ratio of chickpea:wheat:chickpea:wheat, 7. Strip intercropping with 2:7 ratio of chickpea:wheat, 8. Strip intercropping with 7:2 ratio of chickpea:wheat, 9. Strip intercropping with 4:9 ratio of chickpea:wheat and 10. Strip intercropping with 9:4 ratio of chickpea:wheat. Results showed that number of grain per spike, number of spike per m2, grain yield, plant height, biological yield and harvest index of wheat were affected by inter-specific competition (cropping pattern), year and their interaction effect. Wheat had higher competition ability to uptake and use the resource than chickpea. Strip intercropping patterns with lower width of the wheat strip and more width of chickpea strip (patterns 8 and 10) and row intercropping (pattern 5) were better than the wheat monoculture in most studied traits like plant height in first year, biological and grain yield, harvest index and light absorption. The row intercropping in second year reduced weed biomass in chickpea which not only was superior to monoculture, but it can be used as an approach to weed control in chickpea.

کلیدواژه‌ها [English]

  • competition
  • PAR
  • Row intercropping
  • Strip intercropping