ارزیابی صفات مورفولوژیک مرتبط با خوابیدگی بوته در ارقام بومی و اصلاح شده برنج (Oryza sativa L.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت، گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان

2 دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان

3 استادیار پژوهش موسسه تحقیقات برنج کشور

4 استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان

چکیده

خوابیدگی بوته یکی از مشکلات عمده در زراعت برنج است که بسته به زمان وقوع می‌تواند تا 50 درصد کاهش عملکرد محصول را به دنبال داشته باشد. شناسایی صفات موثر در مقاومت به خوابیدگی بوته در ژنوتیپ­های مقاوم، می‌تواند در
برنامه­ریزی بهتر برای روش‌های مقابله و کاهش خسارت ناشی از خوابیدگی استفاده شود. این آزمایش به منظور ارزیابی صفات مورفولوژیک مرتبط با خوابیدگی بوته در ارقام بومی و اصلاح شده برنج، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور- رشت در سال 1391 اجرا شد. ارقام برنج مورد آزمایش شامل سه رقم بومی (هاشمی، سنگ­جو و علی‌کاظمی) و سه رقم اصلاح شده (کادوس، خزر و گوهر) بودند. با توجه به نتایج ضرایب همبستگی، همبستگی مثبت و معنی‌داری بین ضخامت میانگره سوم با مقاومت به شکستگی میانگره سوم (**914/0=r) و ضخامت میانگره چهارم با مقاومت به شکستگی میانگره چهارم (**846/0=r) و ضخامت میانگره سوم و چهارم با مقاومت فشاری بوته (به ترتیب **935/0=r و **926/0=r) وجود داشت. همچنین، این همبستگی مثبت و معنی‌دار بین نسبت وزن تر به طول میانگره با مقاومت به شکستگی در میانگره سوم (**937/0=r) و مقاومت فشاری بوته (**870/0=r)، نسبت وزن تر به طول میانگره با مقاومت به شکستگی در میانگره چهارم (**922/0=r) و مقاومت فشاری بوته (**835/0=r) مشاهده شد. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که تنها صفت ضخامت میانگره روی مقاومت فشاری بوته اثر معنی‌داری داشت که به تنهایی 83 درصد از تغییرات را توجیه کرد. در مرحله بعد با در نظر گرفتن مقاومت به شکستگی میانگره به عنوان متغیر وابسته و سایر صفات مورفولوژیک به عنوان متغیرهای مستقل و انجام تجزیه رگرسیون گام به گام، دو صفت نسبت وزن تر به طول میانگره و وزن خشک به طول میانگره در مدل رگرسیونی باقی ماندند که با نتایج حاصل از ضرایب همبستگی مطابقت داشت. به نظر می‌رسد که صفات ضخامت و نسبت وزن به طول میانگره اهمیت زیادی در مقاومت به خوابیدگی برنج دارند و می‌توانند به عنوان شاخص‌های غیر مستقیم جهت انتخاب ارقام با مقاومت بالا به خوابیدگی در نظر گرفته شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of morphological characteristics related to lodging in native and improved rice (Oryza sativa L.) cultivars

نویسندگان [English]

  • Maryam Broomand 1
  • Masoud Esfahani 2
  • Mohammad Reza Alizadeh 3
  • Ali Aalami 4
1 Graduate Student in Agronomy, Dept. of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan
2 Assoc. Prof., Dept. of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan
3 Research Assist. Prof., Rice Research Institute of Iran (RRII)
4 Assist. Prof., Dept. of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan
چکیده [English]

Plant lodging is one of the major problems that may occur depending on the time to 50% reduction in yield of rice crop. Identification of plant characteristics related to lodging resistance considered as the prerequisite for reduction of losses in rice cultivation. In order to evaluate the morphological characteristics and lodging related traits in native and improved rice cultivars, a field experiment was laid out in randomized complete block design with three replications in 2012 at the Rice Research Institute of Iran, Rasht. Rice genotypes including three native rice cultivars (Hashemi, Sang­jo and Alikazemi) and three improved (Kadous, Gohar and Khazar). Results showed correlation between thickness of internode whit breaking resistance of third internode (r=0.914**) and thickness of fourth internode whit breaking resistance of fourth internode (r=0.846**), thickness of third and fourth internode whit pushing resistance (r= 0.935** and r= 0.926**, respectively). Also significant positive correlation between fresh weight/length of internode whit breaking resistance in third internode
(r= 0.967**) and pushing resistance (r= 0.870**), fresh weight/length of internode whit breaking resistance in fourth internode (r= 0.922**) and pushing resistance (r= 0.835**) were observed. Stepwise regression analysis showed that thickness of internode was the lone trait that significantly affected the pushing resistance. fresh weight/length of internode and dry weight/length of internode had highly significant effect on breaking resistance that was in correspondence with the results of correlation analysis. It seems that the thickness and weight/length of internode, have major roles in rice plant resistance to lodging and could be considered as indirect indices in selection for higher resistant rice cultivars.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bending moment
  • Breaking resistance
  • Lodging index
  • rice

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار