انتخاب به کمک نشانگر، یکی از مهمترین کاربردهای نشانگرهای مولکولی به ویژه در راستای ایجاد ژنوتیپهای متحمل به تنشهای محیطی در گیاهان زراعی است. در این پژوهش، گیاهچههای 22 ژنوتیپ برنج تحت دو شرایط کشت (نرمال و تنش خشکی حاصل از مانیتول) در قالب یک آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در اطاقک رشد دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبد کاووس در سال 1391 ارزیابی و صفات طول و وزن خشک ریشه و اندام هوایی اندازهگیری شدند. نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد که برهمکنش ژنوتیپ×شرایط کشت برای تمامی صفات اندازهگیری شده معنیدار بود. این نتیجه نشان دهنده واکنش متفاوت ژنوتیپها در دو شرایط کشت و نیز وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپهای مورد بررسی برای صفات ارزیابی شده در مرحله گیاهچهای بود. برای بررسی تنوع مولکولی بین ژنوتیپها، DNA ژنومی نمونهها استخراج و توسط 22 جفت آغازگر ریزماهواره پیوسته با صفات مقاومت به خشکی تکثیر شد. در مجموع، تعداد 106 آلل مشاهده شد که تعداد آللهای مشاهده شده در هر جایگاه از 2 تا 7 آلل متغیر و متوسط آن 82/4 آلل بود. محتوای اطلاعات چندشکل (PIC) برای نشانگرهای مختلف از 29/0 تا 82/0 با میانگین 64/0 و میزان تنوع ژنی از 351/0 تا 840/0 با میانگین 686/0 بود. فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپهای مورد مطالعه نیز در محدوده 23/0 تا 99/0 محاسبه شد. تجزیه خوشهای بر اساس نشانگرهای ریزماهواره، ژنوتیپهای مورد مطالعه را در دو گروه قرار داد. نتایج تجزیه به مختصات اصلی نشان داد که ده مولفه اول در مجموع 51/98 درصد از تنوع کل جمعیت را توجیه میکنند. گروهبندی ژنوتیپها بر اساس دو مولفه اول آنها را در چهار گروه قرار داد. نتایج این گروهبندیها بیانگر مناسب بودن نشانگرهای ریزماهواره برای نشان دادن تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپهای برنج بود. به منظور شناسایی نشانگرهای آگاهیبخش موثر بر صفات مرفولوژیک از تجزیه رگرسیون استفاده شد و در مجموع شانزده نشانگر آگاهیبخش در هر دو شرایط کشت شناسایی شدند که پیشنهاد میشود از این نشانگرها در برنامههای بهنژادی تحمل به خشکی استفاده شود.