دانشگاه گیلان
تحقیقات غلات
2252-0163
2538-6115
5
4
2016
03
15
اثر تراکم بوته بر انتقال مجدد ماده خشک و عملکرد دانه دو رقم برنج بومی
301
310
FA
فردوس
عادلی مسبب
دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان
مسعود
اصفهانی
استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان
esfahani@guilan.ac.ir
شاپور
عبدالهی مبرهن
پژوهشگر موسسه تحقیقات برنج کشور
علی
اعلمی
استادیار دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان
ali_aalami@yahoo.com
به منظور بررسی اثر تراکم بوته (11/11، 16 و 25 بوته در متر مربع) بر انتقال مجدد ماده خشک و عملکرد دانه دو رقم برنج حسنی و هاشمی، آزمایشی به صورت فاکتوریل با چهار تکرار در سال 1390 در موسسه تحقیقات برنج کشور- رشت اجرا شد. نتایج نشان داد که طول دوره رویش، ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد پنجه در بوته، عملکرد زیستتوده، عملکرد دانه، تعداد خوشه در مترمربع، تعداد دانه در خوشه، وزن دانه، طول دانه، عرض دانه و کارآیی انتقال مجدد ماده خشک دارای تفاوت معنیداری بین ارقام حسنی و هاشمی بودند. اثر تراکم بوته نیز بر تعداد پنجه در بوته، عملکرد زیستتوده، عملکرد دانه، تعداد خوشه در مترمربع و تعداد دانه در مترمربع معنیدار بود. به غیر از تعداد پنجه در بوته، سایر صفات گیاهی با تراکم بوته افزایش یافتند. نتایج نشان داد که با افزایش تراکم بوته، افزایش تعداد دانه در متر مربع منجر به افزایش عملکرد دانه در ارقام برنج شد. تراکم 25 بوته در متر مربع با 4853 کیلوگرم در هکتار، بالاترین میانگین عملکرد دانه را داشت و ساقه اصلی 791 کیلوگرم در هکتار (3/16 درصد) از عملکرد دانه را تأمین کرد. با افزایش تراکم بوته، میزان فتوسنتز جاری تا 3380 کیلوگرم در هکتار در تراکم 25 بوته افزایش یافت و باعث افزایش عملکرد دانه شد. دو رقم حسنی و هاشمی به ترتیب بیشترین و کمترین کارایی فتوسنتز جاری (به ترتیب 8/59 و 3/39 درصد) را داشتند. عملکرد دانه در هر دو رقم برنج با افزایش میزان فتوسنتز جاری افزایش یافت. میزان انتقال مجدد ماده خشک به طور متوسط با 1457 کیلوگرم در هکتار، کمتر از میزان فتوسنتز جاری با 2627 کیلوگرم در هکتار بود. به نظر میرسد که برای افزایش عملکرد دانه برنج، با توجه به اثر عامل تراکم بوته و با توجه به منابع تأمین مواد پرورده برای پرشدن دانهها (انتقال مجدد و فتوسنتز جاری)، بایستی با تنظیم تراکم بوته به بهینهسازی انتقال مجدد و فتوسنتز جاری مبادرت ورزید.
انتقال مجدد,دوره پرشدن دانه,عملکرد دانه,فتوسنتز جاری
https://cr.guilan.ac.ir/article_1759.html
https://cr.guilan.ac.ir/article_1759_25b9eb5c06990abc9b733869b305cfec.pdf
دانشگاه گیلان
تحقیقات غلات
2252-0163
2538-6115
5
4
2016
03
15
گروهبندی و بررسی تمایز بین برنج های هوازی و ایرانی از نظر تحمل به تنش اسمزی در مرحله جوانه زنی
311
326
FA
طیبه
رئیسی
دانشجوی سابق کارشناسی ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان
عاطفه
صبوری
استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان
a.sabouri@guilan.ac.ir
حسین
صبوری
دانشیار گروه تولیدات گیاهی علوم کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس
sabouriho@yahoo.com
جوانهزنی گیاهان از جمله مراحل مهم در طول دوره رشدی آنهاست که اغلب تحت تأثیر تنشهای محیطی قرار میگیرد. هدف از پژوهش حاضر شناسایی مؤلفههای جوانهزنی بود که بیشترین نقش را در تمایز بین ژنوتیپهای برنجهای هوازی و ایرانی از نظر تحمل به تنش اسمزی داشتند. آزمون استاندارد جوانهزنی بذر در سه سطح تنش اسمزی (آب مقطر به عنوان محیط نرمال، 8- و 16- بار حاصل از مانیتول) و با استفاده از 53 ژنوتیپ برنج (شامل 31 ژنوتیپ از برنجهای هوازی و خارجی و 22 رقم از برنجهای ایرانی) انجام شد. گروهبندی ژنوتیپها با استفاده از تجزیه خوشهای بر اساس متغیرهای جوانهزنی نشان داد که در شرایط نرمال و تنش 8- بار ژنوتیپها به سه گروه و در شرایط 16- بار به دو گروه قابل تفکیک هستند. تعدادی از ژنوتیپها نیز توانستند در هر سه شرایط در گروه با متوسط ارزشهای بالاتر از میانگین کل قرار گیرند این ژنوتیپها شامل AE6،AE8 ،AE10 ، AE12، AE13، AE15، AE16،AE18 ،AE29 و AE30بودند که همه جزء ژنوتیپهای هوازی و خارجی بودند. سپس با در نظر گرفتن دو گروه شامل ژنوتیپهای هوازی به همراه ارقام خارجی و ایرانی، تجزیه تابع تشخیص انجام شد. آماره لامبدای ویلک برای شرایط نرمال، 8- و 16- بار به ترتیب 286/0، 213/0 و 397/0 بود و نشان دهنده وجود تفاوت معنیدار بین دو گروه از لحاظ خصوصیات جوانهزنی در هر سه شرایط بود. مطابق نتایج، متغیرهای شاخص بنیه بذر، درصد جوانهزنی، حداکثر درصد مقدار جوانهزنی، زمان لازم از کاشت تا رسیدن به 90 و 95 درصد حداکثر جوانهزنی و انرژی جوانهزنی بیشترین نقش و ضریب آلومتریک کمترین نقش را در تمایز بین دو گروه داشتند.
تجزیه خوشه ای,تمایز گروه ها,ژنوتیپ های هوازی,مولفه های جوانه زنی
https://cr.guilan.ac.ir/article_1760.html
https://cr.guilan.ac.ir/article_1760_e114cf14ba0ece24c0777af76a5fc802.pdf
دانشگاه گیلان
تحقیقات غلات
2252-0163
2538-6115
5
4
2016
03
15
ارزیابی صفات فیزیولوژیک، فنولوژیک و مورفولوژیک مرتبط با تحمل به خشکی در گندم نان (Triticum aestivum L.)
327
340
FA
لیلا
زارعی
استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه
lzarei1360@yahoo.com
عزت اله
فرشادفر
استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه
farshadfar@razi.ac.ir
رضا
حق پرست
محقق معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود کرمانشاه
rezahaghparast@yahoo.com
رحمان
رجبی
محقق معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود کرمانشاه
rajabi83@yahoo.com
مریم
محمدی سراب بادیه
دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه
mmohammadi1980@yahoo.com
این تحقیق به منظور شناسایی ژنوتیپهای متحمل به خشکی بر اساس برخی از صفات مهم مورفولوژیک، فنولوژیک و فیزیولوژیک و شاخصهای تحمل به خشکی در گندم نان اجرا شد. بیست ژنوتیپ گندم نان در دو آزمایش مزرعهای تحت شرایط بدون تنش و تنش خشکی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در معاونت موسسه تحقیقات دیم سرارود کرمانشاه مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه شامل تعداد دانه در سنبله، طول گردن سنبله، طول سنبله، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، تعداد روز تا ظهور سنبله، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، عملکرد دانه، مساحت برگ پرچم، محتوای آب نسبی برگ، غلظت کلروفیلهای a، b و کل، محتوای پرولین، میزان آب نگهداری شده در برگهای بریده، پایداری غشاء سلولی و پتانسیل آب برگ بودند. علاوه بر این صفات، شاخصهای تحمل به خشکی نیز بر اساس عملکرد دانه در دو شرایط رطوبتی محاسبه شدند. نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی معنیداری بین ژنوتیپهای مطالعه شده برای اصلاح تحمل به خشکی وجود دارد. نتایج حاصل از ارزیابی شاخص عملکرد (YI)، شاخص پایداری عملکرد (YSI)، بهرهوری متوسط (MP)، میانگین هندسی بهرهوری (GMP)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص تحمل به تنش (STI) و شاخص حساسیت به تنش (SSI)، ژنوتیپهای نسبتاً یکسانی را به عنوان ژنوتیپهای متحمل به خشکی شناسایی کردند، اما با توجه به همبستگی بالا و معنیدار بین شاخصهای MP، GMP، STI و HMP با عملکرد دانه در هر دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی، این شاخصها جهت دستیابی به ژنوتیپهای با عملکرد بالا در هر دو شرایط مناسب بودند. بر این اساس، ژنوتیپهای 72YRRGP، T179، T189، 914GB، MARAGHEH(1379-80) و رقم سرداری به عنوان ژنوتیپهای متحمل به خشکی شناسایی شدند. تجزیه ضرایب همبستگی نیز نشان داد که از بین صفات مورد بررسی، محتوای پرولین برگ، پایداری غشاء سلولی و طول سنبله دارای رابطه قویتری با شاخص تحمل به خشکی (STI) بودند و به عنوان مهمترین صفات برای انتخاب ژنوتیپهای متحمل به خشکی در این تحقیق معرفی میشوند.
پایداری غشاء سلولی,شاخصهای مقاومت به خشکی,محتوای آب نسبی,محتوای پرولین
https://cr.guilan.ac.ir/article_1761.html
https://cr.guilan.ac.ir/article_1761_eaefba93837f25c51686a9e5045c784d.pdf
دانشگاه گیلان
تحقیقات غلات
2252-0163
2538-6115
5
4
2016
03
15
اثر تنش خشکی انتهایی بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ های گندم نان
341
352
FA
مجید
رجایی
2491116553
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس (ایستگاه داراب)
rajaie.majid@yahoo.com
سیروس
طهماسبی
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس (ایستگاه داراب)
stahmasebi2000@yahoo.com
محمد جواد
بیدادی
دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
bidadi_67@yahoo.com
کاووس
زارع
مدرس آموزشکده کشاورزی فسا
mohammadjavad_bidadi@yahoo.com
شهاب
سرفرازی
کارشناس ارشد زراعت مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان داراب
javadagro@gmail.com
به منظور بررسی اثر تنش خشکی انتهایی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم نان آزمایشی با 35 لاین و ژنوتیپ به صورت طرح کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار تحت شرایط آبیاری معمولی (آبیاری بر اساس نیاز آبی گیاه) و تنش خشکی انتهای فصل (قطع کامل آبیاری از شروع مرحله گلدهی) در سال زراعی 88-1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب انجام شد. تنش خشکی (شرایط نرمال رطوبتی و تنش خشکی انتهایی) به عنوان فاکتور اصلی و ژنوتیپهای گندم به عنوان فاکتور فرعی آزمایش در نظر گرفته شدند. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد، اجزای عملکرد و کاهش دمای سطح کانوپی بودند و به منظور انتخاب ژنوتیپهای متحمل به خشکی شاخصهای شدت تنش (SI)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین تولید (MP)، میانگین هندسی تولید (GMP) و شاخص تحمل (TOL) نیز ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش عملکرد و اجزای عملکرد دانه شد، بهطوری که میانگین عملکرد در شرایط نرمال 4691 کیلوگرم در هکتار و در شرایط تنش خشکی انتهایی 3659 کیلوگرم در هکتار بود. همبستگی بین عملکرد دانه با میزان کاهش دمای کانوپی در هر سه مرحله اندازهگیری آن از زمان گلدهی تا رسیدگی فیزیولوژیک و نیز با میانگین هر سه مرحله هم در شرایط بدون تنش و هم در شرایط تنش خشکی، متوسط تا نسبتاً بالا برآورد شد. بهطور کلی، نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از کاهش دمای کانوپی به عنوان یک معیار با سرعت بالا در اندازهگیری، میتواند جهت انتخاب ارقام با عملکرد بالا در نسلهای اولیه برنامههای اصلاحی مفید باشد. بررسی شاخصهای تحمل به تنش نیز نشان داد که شاخصهای MP، GMP و STI برای انتخاب ارقام با عملکرد بالا و متحمل به خشکی از کارایی بهتری برخوردار هستند. هر سه شاخص، ژنوتیپهای 14 و 16 را که در هر دو محیط دارای عملکرد بالایی بودند، به عنوان ژنوتیپهای متحمل به خشکی معرفی کردند.
ارقام متحمل به خشکی,دمای کانوپی,شاخص های تحمل و حساسیت
https://cr.guilan.ac.ir/article_1762.html
https://cr.guilan.ac.ir/article_1762_1aae5c395fe1734bab26e92088297c21.pdf
دانشگاه گیلان
تحقیقات غلات
2252-0163
2538-6115
5
4
2016
03
15
ارزیابی تنوع ژنوتیپ های گندم نان و دوروم بر اساس خصوصیات زراعی و برخی از صفات مرفولوژیک در شرایط بدون تنش و تنش خشکی آخر فصل
353
369
FA
محسن
سعیدی
دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه
saeidi_mohsen@yahoo.com
مجید
عبدلی
دانشجوی دکتری گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه
مهدی
شفیعی ابنوی
دانش آموخته کارشناسی ارشد پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه
ماهرخ
محمدی
دانش آموخته کارشناسی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه
زهرا
اسکندری قلعه
دانش آموخته کارشناسی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه
به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و اثر تنش خشکی آخر فصل بر عملکرد دانه و برخی از صفات مرفولوژیک گندم، مطالعهای با 56 ژنوتیپ گندم در سال زراعی 90-1389 در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه در قالب طرح لاتیس مستطیل با سه تکرار در شرایط بدون تنش و تنش خشکی آخر فصل انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اختلاف معنیداری بین ژنوتیپهای مورد آزمایش از لحاظ صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد سنبله، بیوماس، شاخص برداشت و ارتفاع گیاه در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. در اثر تنش خشکی انتهای فصل، به طور متوسط عملکرد سنبله 5/34 درصد، بیوماس 30 درصد، عملکرد دانه 2/27 درصد، تعداد دانه در سنبله 6/21 درصد، وزن هزار دانه 9/15 درصد، شاخص برداشت 13/6 درصد، ارتفاع گیاه 64/5 درصد، طول سنبله 37/1 درصد و وزن پدانکل 15/0 درصد کاهش، ولی طول پدانکل و طول میانگره ماقبل آخر به ترتیب 47/1 و 20/0 درصد افزایش یافت. در هر دو شرایط نرمال و تنش خشکی، بین عملکرد دانه با طول میانگره ماقبل آخر و نیز بین بیوماس با شاخص برداشت، همبستگی منفی و بسیار معنیداری مشاهده شد، در حالی که همبستگی بین تعداد دانه در سنبله با شاخص برداشت و ارتفاع گیاه با طول سنبله مثبت و بسیار معنیدار بود. تحلیل همبستگی بین عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و تنش خشکی آخر فصل با شاخصهای تحمل به خشکی نشان داد که شاخصهای STI، MP و GMP مناسبترین شاخصها جهت شناسایی ژنوتیپهای پرمحصول در هر دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی بودند. بر این اساس، ژنوتیپهای مغان 1، نوید، گلستان، داراب 2 و مرودشت دارای بیشترین عملکرد دانه در هر دو شرایط آزمایشی بودند.
تحمل به خشکی,تنوع ژنتیکی,عملکرد دانه
https://cr.guilan.ac.ir/article_1763.html
https://cr.guilan.ac.ir/article_1763_e745ab5fc84b5b3a03af44f8010fbc35.pdf
دانشگاه گیلان
تحقیقات غلات
2252-0163
2538-6115
5
4
2016
02
20
واکنش عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم (Treaticum aestivum L.) در شرایط رقابت با علف هرز بروموس ژاپنی (Bromus japonicus L.) در منطقه سیستان
371
385
FA
محبوبه
بصیری
دانشجوی دکتری گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل
mahboobehbasiri@uoz.ac.ir
سید محسن
موسوی نیک
دانشیار گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل
mohsen_372001@yahoo.com.au
آسیه
سیاه مرگویی
استادیار گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
siahmargue@yahoo.com
سید کاظم
صباغ
دانشیار گروه زیست شناسی دانشکده علوم دانشگاه یزد
sksabbagh@uoz.ac.ir
منصور
سارانی
کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان
mansoor_sarani@yahoo.com
به منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد چهار رقم گندم در شرایط رقابت با علف هرز بروموس ژاپنی، آزمایشی مزرعهای به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل چهار رقم گندم (هامون، هیرمند، بولانی و کلک افغانی) و هفت سطح علف هرز (صفر، 100، 150، 200، 250، 300 و 400 بوته در متر مربع) بود. در این تحقیق، عملکرد دانه و صفات مرتبط با آن شامل شاخص برداشت، عملکرد زیستتوده، ارتفاع بوته، تعداد پنجه در بوته، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد پنجه بارور در بوته و تعداد سنبله در متر مربع اندازهگیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ارقام گندم و بین سطوح تراکم علف هرز از نظر تمامی صفات مورد مطالعه و برهمکنش رقم × تراکم علف هرز، به جز شاخص برداشت، تفاوت معنیداری وجود داشت. نتایج مقایسه میانگینها نیز نشان داد که واکنش ارقام در شرایط رقابت با بروموس ژاپنی متفاوت بود، به طوری که بیشترین تعداد پنجه، ارتفاع بوته، عملکرد زیستتوده و عملکرد دانه از رقم کلک افغانی به دست آمد و وزن خشک و عملکرد بذر بروموس ژاپنی در رقابت با این رقم به مراتب کمتر از سایر ارقام گندم بود. بهطور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که عملکرد دانه بیشتر از عملکرد زیستتوده تحت تأثیر رقابت با بروموس ژاپنی قرار گرفت و شاخص تحمل به تداخل ارقام گندم در صفت عملکرد زیستتوده بیشتر از عملکرد دانه بود.
شاخص تحمل به تداخل,عملکرد دانه,عملکرد زیست توده,مدیریت علف هرز
https://cr.guilan.ac.ir/article_1937.html
https://cr.guilan.ac.ir/article_1937_a9341b0d0621501e93442c5840051fe6.pdf
دانشگاه گیلان
تحقیقات غلات
2252-0163
2538-6115
5
4
2016
03
15
بررسی عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپهای یولاف زراعی تحت شرایط دیم و آبی در شهرستان سرپل ذهاب
387
398
FA
صحبت
بهرامی نژاد
دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه
sohbah72@hotmail.com
سعید
شیخه پور
کارشناس ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه
ایرج
پیرمرادی
کارشناس مرکز آموزش جهاد کشاورزی شهرستان سرپل ذهاب
شناسایی ژنوتیپهای متحمل به شرایط دیم یکی از اهداف مهم اصلاحی در غلات از جمله یولاف زراعی است. بر این اساس، 21 ژنوتیپ یولاف در آزمایشی بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط دیم و آبی در شهرستان سرپل ذهاب استان کرمانشاه در سال زراعی 1391-1390 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنوع معنیداری در بین ژنوتیپها از نظر عملکرد دانه، اجزای عملکرد و صفات مورفولوژیک در هر دو شرایط آبی و دیم وجود دارد. تمامی صفات مورد اندازهگیری به غیر از تعداد دانه در خوشه تحت شرایط دیم نسبت به شرایط آبی کاهش یافتند. نتایج تجزیه به عاملها دو عامل را شناسایی کرد که دلیل وجود همبستگی بین شاخصهای مورد مطالعه بودند. عامل اول پتانسیل تولید عملکرد و مقاومت به خشکی و عامل دوم تحمل به خشکی نامگذاری شد. با استفاده از تجزیه خوشهای نیز ژنوتیپهای سازگار و ناسازگار به شرایط دیم تفکیک شدند. در نهایت بر اساس نتایج حاصل از شاخصهای تحمل و سایر نتایج، ژنوتیپهای Potoroo، Brusher، Euro و Ufrgs940886-4 به عنوان ژنوتیپهای با عملکرد بالا در هر دو شرایط دیم و آبی و ژنوتیپهای Nasta، Arnold، Kaloptt و 13Zop95 به عنوان ژنوتیپهای با عملکرد پایین و ناسازگار به شرایط دیم شناخته شدند.
بایپلات,تجزیه خوشهای,شاخص های تحمل به خشکی
https://cr.guilan.ac.ir/article_1765.html
https://cr.guilan.ac.ir/article_1765_c41850730eb56136875dfe32e5a20fa0.pdf