TY - JOUR ID - 5103 TI - ارزیابی پایداری عملکرد ژنوتیپ‏ های سورگوم دانه‏ای با استفاده از تجزیه AMMI در مناطق مختلف ایران JO - تحقیقات غلات JA - CR LA - fa SN - 2252-0163 AU - خزائی, عظیم AU - گل زردی, فرید AU - ترابی, مسعود AU - فیض بخش, محمد تقی AU - آذری نصرآباد, علی AU - قاسمی, احمد AU - نظری, لیلا AU - متقی, مهدی AD - استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران AD - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران AD - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران AD - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بیرجند، ایران AD - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زابل، ایران AD - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران AD - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 11 IS - 1 SP - 77 EP - 88 KW - اثر متقابل ژنوتیپ × محیط KW - ارزش پایداری امی KW - بای‏پلات KW - تجزیه پایداری DO - 10.22124/cr.2021.19921.1675 N2 - بررسی برهمکنش ژنوتیپ × محیط و شناسایی ارقام پرمحصول و پایدار از اهمیت زیادی برای به‏نژادگران برخوردار است. در این تحقیق، پایداری و سازگاری عملکرد 10 ژنوتیپ سورگوم دانه‏ای در هفت منطقه کرج، گرگان، بیرجند، اصفهان، شیراز، همدان و زابل به­مدت دو سال (99-1398) ارزیابی شد. آزمایش در تمامی سال­ها و مکان­ها در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده‏ها نشان داد که اثر سال، مکان و ژنوتیپ و تمامی آثار متقابل بین آن‏ها بر عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد معنی‏دار بود. نتایج حاصل از تجزیه AMMI  نیز نشان داد که آثار اصلی ژنوتیپ و محیط و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط به­همراه پنج مؤلفه اصلی اثر متقابل بر عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. در مجموع سهم تجمعی پنج مؤلفه اصلی 61/93 درصد محاسبه شد. ژنوتیپ‏های 5 و 4 به‌ترتیب بیش­ترین اثر متقابل مثبت و منفی داشتند. اگرچه این ژنوتیپ‏ها دارای عملکرد دانه بالایی بودند، اما به‏عنوان ژنوتیپ‏های ناپایدار شناخته شدند. ژنوتیپ‏های 2 و 7 به‏عنوان ژنوتیپ‏های پایدار انتخاب شدند و بر اساس مدل AMMI1 قابل توصیه به همه مناطق هستند. از نظر ارزش شاخص پایداری AMMI (ASV)، ژنوتیپ شماره 7 با کم­ترین مقدار ASV به‏عنوان پایدارترین ژنوتیپ و ژنوتیپ شماره 1 با بیش­ترین مقدار ASV به‏عنوان ناپایدارترین ژنوتیپ شناخته شد. ژنوتیپ شماره 6 نیز که بالاترین میزان عملکرد دانه (7379 کیلوگرم در هکتار ) را داشت، از نظر پایداری بعد از ژنوتیپ‏های 7 و 3 قرار گرفت. از لحاظ مقدار اثر متقابل نسبت به دو محور (IPCA1 و IPCA2) نیز ژنوتیپ 7 با کم­ترین اثر متقابل به‏عنوان ژنوتیپ پایدار شناخته شد و ژنوتیپ‏های  2 و 9 بالاترین مقدار اثر متقابل را دارا بودند. از لحاظ شاخص‏های پایداری دیگر از جمله MASV، SIPC، DZ، EV و ZA نیز ژنوتیپ‏های 7 و 3 به‏عنوان پایدارترین ژنوتیپ‏ها تعیین شدند. UR - https://cr.guilan.ac.ir/article_5103.html L1 - https://cr.guilan.ac.ir/article_5103_c2b7234921bb73b489f6c21805720ccc.pdf ER -