دانشگاه گیلانتحقیقات غلات2252-01637220170823Genetic dissectionof grain yield and some morphological traits in Iranian bread wheat under field normal and salt stress conditions using Jinks-Hayman approachارزیابی ژنتیکی عملکرد و برخی صفات مورفولوژیک گندم نان ایرانی تحت شرایط بدون تنش و تنش شوری در مزرعه با استفاده از روش جینکز-هیمن155169254410.22124/c.2017.2544FAامید علیاکبرپوردانشجوی دکتری، گروه اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایرانحمیددهقانیدانشیار، گروه اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایرانJournal Article20150629Salinity stress is one of the serious threats for high productivity of crops, especially in wheat as a key staple food for world population. Understandingthe inheritance of yield and yield components is very important in wheat breeding programs for salinity tolerance. In this research, to evaluatethe gene action of yield and yield components, seven Iranian wheat cultivars including Falat, Bam, Ghods, Roshan, Arg, Kavir and Pishtaz along with their crosses were cultivated in randomized complete block design with three replications under both normal and salinity stress conditions at National Salinity Research Center,Yazd province, Iran,in 2014. All initial assumptions for the traits were indefeasible, therefore combined analysis of variance was done based on Jinks-Hayman approach. The results of analysis of variance showed that all traits including grain yield, biological yield, tiller number, peduncle length, plant height and 100 grain weight had significantly simple additive effect “a” and “a × environment”interaction effect. Also, the simple effect of b<sub>3</sub> which is equal to specific combining ability in method 1 diallel analysis, and its interaction with environment were significant for all studied traits. Significant “a” and “b<sub>3</sub>” terms indicated the important role of additive and dominance effects in the inheritance of trait in both conditions. In this research, the cultivar Roshan had the best combining ability for yield, biomass and tiller number. Generally, the gene type for controlling traits, gene action, potential of dominance and recessive genes in parents,maternal effects and additive and dominance effects were different under twoenvironmental conditions, non-stress and salinity stress. Estimated high broad sense and moderate to high narrow sense heritabilities indicated that thestudied genetic materials could be promisingly used to improve these traits under non-stressconditions aa well as salinitytolerance.Therefore, it ispossibleto select tolerant genotypes to salinity stress in Iranian bread wheat cultivars used in this research.تنش شوری همواره یکی از جدیترین تهدیدها برای افزایش عملکرد گیاهان بهویژه گندم نان بهعنوان یکی از مهمترین منابع تامین غذای مردم جهان بوده است. آگاهی از نحوه توارث عملکرد و اجزای عملکرد یکی از اولین اصولبهنژادی برای دستیابی به ارقام متحمل به تنش شوری در گندم است. بهمنظور مطالعه نوع عمل ژنهادر کنترل عملکرد و اجزای عملکرد، هفت رقم ایرانی گندم نان شامل فلات، بم، قدس، روشن، ارگ، کویر و پیشتاز بههمراه نتاج حاصل از تلاقی دیآلل کامل آنها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار تحت دو شرایط بدون تنش و تنش شوری در سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی مرکز ملی شوری ایران در استان یزد کاشته شدند. با در نظر گرفتن تمام فرضیات برای صفات مختلف گندم، تجزیه واریانس مرکب به روشجینکز-هیمن انجام شد. نتایج حاصل نشان داد که آثار ساده افزایشی (a) و برهمکنشa× محیط برای تمامی صفات شامل عملکرد دانه، عملکرد زیستتوده، تعداد پنجه، طول سنبله، طول پدانکل، ارتفاع گیاه و وزن صد دانه معنیدار بود. اثر ساده b<sub>3</sub> که معادل ترکیبپذیری خصوصی در روش یک دیآلل است و برهمکنش آن با محیط نیز برای همه صفات معنیدار بود. معنیداری این دو جزءنشاندهنده نقش مهم هر دو نوع عمل افزایشی و غالبیت ژنها در توارث صفات بود. رقم روشن نیز بهترین والد ترکیبشونده برای صفات عملکرد دانه، عملکرد زیستتوده و تعداد پنجه بود. بهطورکلی،در بیشتر صفات مورد مطالعه در این تحقیق، نوع ژنهای کنترلکننده و رفتار ژنتیکی، ظرفیت ژنهای غالب و مغلوبدر والدین، آثار مادری وآثار افزایشی و غالبیت تحت دو شرایط محیطیبدون تنشو تنش شوری متفاوت بود. برآورد وراثتپذیری عمومی بالا و نیز وراثتپذیری خصوصی متوسط تا بالا برای صفات مورد مطالعه نشاندهنده امیدبخش بودن مواد ژنتیکی مورد مطالعه برای اصلاح و بهبود صفاتتحت شرایط بدون تنش و نیز تحمل به تنش شوری بود. بنابراین،امکان انتخاب ژنوتیپهای متحمل برای مقابله با تنش شوری در ارقام گندم نان ایرانی استفاده شده در این تحقیق وجود دارد.https://cr.guilan.ac.ir/article_2544_62ea8030beb683c6978e9fc21e15967f.pdfدانشگاه گیلانتحقیقات غلات2252-01637220170823Selection of elite lines in bread wheat (Triticum aestivum L.) using selection indices under drought stress conditionsانتخاب ژنوتیپ های برتر گندم نان (Triticum aestivum L.) با استفاده از شاخص های گزینشی تحت شرایط تنش خشکی171183254610.22124/c.2017.2546FAمریمدرانی نژاددانشجوی دکتری، عضو انجمن پژوهشگران جوان دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایرانقاسممحمدی نژاددانشیار، پژوهشکده فناوری تولیدات گیاهی و گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایرانبابکناخدااستادیار، گروه فیزیولوژی مولکولی، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایرانJournal Article20150615The most effective approach for genetic improvement of grain yield as a polygenic trait is indirect selection by other traits and simultaneous selection based on the suitable selection indices. The objective of this research was to select the elite lines of bread wheat by selection indices approach. 305 pure lines of bread wheat derived from a cross between Roshan × Falat as well as four check varieties, Roshan, Falat, Mahdavi and Shahpasand, were evaluated as an augmented design at research field of Shahid Bahonar University of Kerman 2013-2014 growing season. In order to apply drought stress, irrigation was cut-off at the emergence stage of the spike and grain yield and other agronomic traits were measured. Among the studied traits, grain weight of main spike, grain weight of single plant, number of grain per plant, 1000- grain weight, number of spike per plant, main spike weight, flag leaf length, spike length and plant weight showed highly genetic correlations with grain yield. Direct and correlated response to selections for grain yield for these traits were calculated. The results indicated that number of spike per plant and number of grain per plant had the highest efficiency for indirect selection. The different selection indices constructed by these traits had the high genetic correlation with grain yield. Moreover, relative efficiency of selection and expected gain of selection index using the Smith-Hazel index was higher than the Pesek-Baker index. Therefore, using the optimum index can be effective in breeding programs of wheat to improve grain yield under drought stress. Finally, 30 elite lines were selected based on each selection index and from their comparison, seven superior and promising lines were identified for further evaluations and introduction to farmers.مؤثرترین روش جهت بهبود ژنتیکی عملکرد بهعنوان یک صفت چندژنی، استفاده از گزینش غیرمستقیم از طریق صفات دیگر و گزینش همزمان بر مبنای شاخصهای گزینش مناسب است. هدف از اجرای این پژوهش، انتخاب لاینهای برتر گندم نان با استفاده از شاخصهای گزینشی تحت شرایط تنش خشکی بود. برای این منظور، 305 لاین خالص گندم حاصل از تلاقی ارقام روشن و فلات بههمراه چهار رقم شاهد شامل روشن، فلات، مهدوی و شاهپسند در قالب طرح آگمنت در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال زراعی 93-1392 مورد ارزیابی قرار گرفتند. بهمنظور اعمال تنش خشکی، آبیاری در مرحله ظهور سنبله قطع شد و عملکرد دانه بههمراه برخی صفات زراعی مورد ارزیابی قرار گرفت. از بین صفات اندازهگیری شده، صفات وزن دانههای سنبله اصلی، وزن دانههای تکبوته، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در بوته، وزن سنبله اصلی، طول برگ پرچم، طول سنبله و وزن بوته همبستگی ژنتیکی بالایی با عملکرد دانه داشتند. پاسخ به گزینش مستقیم و همبسته این صفات با عملکرد دانه نیز محاسبه و مشاهده شد که صفات تعداد سنبله در بوته و تعداد دانه در بوته بالاترین کارآیی گزینش را دارند. شاخصهای گزینش مختلف تهیه شده با استفاده از این صفات، همبستگی ژنتیکی بالایی با عملکرد دانه نشان دادند. علاوه بر آن، کارآیی نسبی گزینش و بهره مورد انتظار از شاخص با استفاده از شاخص اسمیت - هیزل نسبت به شاخص پسک - بیکر بیشتر بود. بنابراین، استفاده از شاخص بهینه میتواند برای انتخاب ژنوتیپهای مناسب در برنامههای اصلاحی گندم مؤثر باشد. در نهایت، بر اساس هر شاخص 30 لاین برتر انتخاب و از مقایسه آنها هفت لاین امیدبخش برای ارزیابیهای بیشتر جهت قرار گرفتن در فرایند معرفی به زارعین شناسایی شدند.https://cr.guilan.ac.ir/article_2546_4edc72b167b15f2554320eee7e3f29d2.pdfدانشگاه گیلانتحقیقات غلات2252-01637220170823Relationship between HMW-GS bands and bread making quality traits in recombinant inbred lines derived from a cross between Zagros and Norstar wheat varietiesرابطه الگوی نواری HMW-GS با صفات کیفیت نانوایی در لاینهای اینبرد نوترکیب حاصل از تلاقی ارقام گندم زاگرس و نوراستار185194254510.22124/c.2017.2545FAنسریناکبریدانشجوی کارشناسی ارشد، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، تبریز، ایرانسید سیامکعلوی کیادانشیار، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، تبریز، ایرانمجیدنوروزیدانشیار، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، تبریز، ایرانمصطفیولیزادهاستاد، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، تبریز، ایرانJournal Article20151227Nowadays, many breeding programs of wheat focus on improving bread making quality. Therefore, at first, existent genetic variation in three loci <em>Glu-A1</em>, <em>Glu-B1</em> and <em>Glu-D1</em> was studied among 28 recombinant inbred lines (RILs) derived from a cross between Zagros and Norstar wheat varieties and 10 commercial wheat varieties via SDS-PAGE. Then, relationships between the bands and bread making quality traits such as macro-polymeric gluten content, grain moisture percentage, Zeleni sedimentation volume, grain weight, SDS sedimentation volume, grain hardiness, hectoliter weight, water absorbance percentage, gluten index, protein percentage, bread volume and wet gluten were studied via multiple linear regression. According to analysis of molecular variance (AMOVA), a considerable variation was obtained within two groups, RILs and commercial varieties, as same as between them. Based on regression analysis, alleles from the <em>Glu-A1</em> locus especially allele 1 had the most relationship with bread making quality traits, so that this allele was positively related to protein percentage, Zeleni sedimentation volume, SDS sedimentation volume, gluten index, macro-polymeric gluten content and negatively with wet gluten. Allele 2<sup>*</sup> from the mentioned locus had positive relationship with grain weight, Zeleni sedimentation volume and negative with grain moisture percentage. Null allele from the <em>Glu-A1</em> locus was negatively related to protein percentage and positively to grain weight. Allele 2+12 from the <em>Glu-D1</em> locus indicated positive relationship with macro-polymeric gluten content and negative with bread volume. The results of this research showed that most important allele affecting the bread making quality traits was allele 1 from the <em>Glu-A1</em> locus which had a negative significant relationship with the wet gluten and positive with the protein percentage, Zeleni sedimentation volume, gluten index and SDS sedimentation volume. The practical significance of these results is the ability to quickly and appropriately select the genotypes in the early generations of breeding programs.امروزه بسیاری از برنامههای اصلاحی گندم بر افزایش محتوای پروتئین دانه بهمنظوره بهبود کیفیت نانوایی متمرکز است. در این پژوهش ابتدا تنوع ژنتیکی موجود در سه مکان ژنی <em>Glu-A1</em>، <em>Glu-B1</em> و <em>Glu-D1</em> در 28 لاین اینبرد نوترکیب گندم حاصل از تلاقی ارقام زاگرس و نورستار و 10 رقم تجاری با روش SDS-PAGE بررسی شد. سپس ارتباط بین این نوارها و برخی صفات مرتبط با کیفیت نانوایی مانند میزان گلوتن ماکروپلیمری، درصد رطوبت بذر، حجم رسوب زلنی، وزن دانه، حجم رسوب SDS، سختی دانه، وزن هکتولیتر، درصد جذب آب، شاخص گلوتن، درصد پروتئین، حجم نان و گلوتن مرطوب با استفاده از رگرسیون چندگانه خطی مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مولکولی، تنوع قابل ملاحظهای در بین و درون دو گروه ارقام تجاری و لاینهای اینبرد نوترکیب مشاهده شد. طبق نتایج تجزیه رگرسیون، آللهای مکان ژنی <em>Glu-A<sub>1</sub></em>، بهویژه آلل 1، بیشترین ارتباط را با صفات کیفیت نانوایی داشتند، بهطوریکه این آلل با صفات درصد پروتئین، حجم رسوب زلنی، میزان رسوب SDS، شاخص گلوتن و میزان گلوتن ماکروپلیمری رابطه مثبت و با صفت میزان گلوتن مرطوب رابطه منفی نشان داد. آلل* 2 از این مکان ژنی با صفات وزن دانه و حجم رسوب زلنی رابطه مثبت و با درصد رطوبت دانه ارتباط منفی نشان داد. آلل نول از همان مکان ژنی نیز با درصد پروتئین ارتباطمنفی و با وزن دانه ارتباط مثبت داشت. آلل 12+2 از مکان ژنی<em>Glu-D<sub>1</sub></em>با حجم نان رابطه منفی و با میزان گلوتن ماکروپلیمری رابطه مثبت نشان داد. نتایج این تحقیق نشان داد که مهمترین آلل مؤثر بر صفات کیفیت نانوایی، آلل 1 از مکان ژنی <em>Glu-A</em>1بود که با گلوتن مرطوب رابطه منفی و معنیدار و با درصد پروتئین، حجم رسوب زلنی، شاخص گلوتن و حجم رسوب SDS رابطه مثبت و معنیداری داشت. اهمیت کاربردی این نتایج، امکان انجام گزینش سریع و مناسب ژنوتیپها در نسلهای اولیه برنامههای بهنژادی است.https://cr.guilan.ac.ir/article_2545_b77f581f646e458f25ed510f30f5f81a.pdfدانشگاه گیلانتحقیقات غلات2252-01637220170823Yield gap estimation in wheat-grown fields using GIS and RS approach and SSM model (A case study: Qaresso basin, Gorgan, Iran)برآورد خلأ عملکرد مزارع گندم با استفاده از رهیافتهای GIS، RS و مدل SSM (مطالعه موردی: حوضه قرهسوی شهرستان گرگان)195215254710.22124/c.2017.2547FAمیثمبادساردانشآموخته کارشناسی ارشد، گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایرانبهنامکامکاردانشیار، گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایرانافشینسلطانیاستاد، گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع ع طبیعی گرگان، ایرانامیدعبدیکارشناس ارشد، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان، گرگان، ایرانJournal Article20150715Considering rising cereal prices and concern about global food security, researches are increasingly carrying out on the yield gap during recent years. Accurate estimation of the quantity and spatial distribution of the yield gap has many practical applications, such as using in precision farming. This study was aimed to evaluate the yield gap of wheat-grown fields in Qaresoo basin, Gorgan, Iran, using GIS, RS and the SSM model. For this purpose, the SSM model was used to estimate the radiation limited yield; the Landsat 8 to extract crop indices; regression models to relate crop indices and recorded yield in order to provide predicted yield raster layer; received radiation and the radiation-limited yield to provide studied basin’s radiation-limited yield and finally minus function to determine the final yield gap. The radiation-limited yield, predicted yield and yield gap of wheat grown fields, (which were detected using supervised method than other crops-grown fields), varied from 5.42 to 7.94 t.ha<sup>-1</sup>, 2.27 to 5.39 t.ha<sup>-1</sup> and 1.67 to 4.88 t.ha<sup>-1 </sup>respectively. The results revealed that wheat-grown fields had a remarkable variance with respect to calculated regional yield factor (from 0.32 to 0.76). Considering environmental factors (soil-related, climatic and topographic factors), It is proposed to consider management factors as one of the important determiners of yield gap.با توجه به افزایش قیمت غلات و نگرانی در مورد امنیت غذایی جهانی، تحقیقات در مورد خلأ عملکرد طی سالهای اخیر بهسرعت در حال افزایش است. تخمین دقیق اندازه و توریع مکانی خلأ عملکرد کاربردهای زیادی از جمله در کشاورزی دقیق دارد. این پژوهش بهمنظور برآورد خلأ عملکرد گندم در حوضه قرهسوی شهرستان گرگان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، سنجش از دور و مدل SSM انجام شد. بدینمنظور از مدل SSM برای برآورد عملکرد تابش محدود، از تصاویر ماهواره لندست 8 جهت استخراج شاخصهای گیاهی، از روابط رگرسیونی برای تعیین رابطه شاخصهای گیاهی با عملکرد ثبتشده برای تولید لایه رستری عملکرد تخمینزده شده، از رابطه تابشرسیده و عملکرد تابش محدود برای تولید لایه رستری عملکرد تابش محدود حوضه و از تابع تفاضل برای تعیین خلأ عملکرد استفاده شد. نتایج نشان داد که عملکرد تابش محدود، عملکرد واقعی و خلأ عملکرد اراضی زیر کشت گندم که از روش نظارتشده از سایر کشتها جدا شده بود، بهترتیب بین 42/5 تا 94/7 تن در هکتار، 27/2 تا 39/5 تن در هکتار و 67/1 تا 88/4 تن در هکتار متغیر بود. ضریب عملکرد منطقهای نیز بین 32/0 تا 76/0 محاسبه شد و نشان داد که مناطق تحت کشت گندم این حوضه دارای واریانس قابلتوجهی هستند. بنابراین، با توجه به اینکه ویژگیهای خاک و شرایط اقلیمی و توپوگرافی طی زمان کم و بیش بدون تغییر میمانند، پیشنهاد میشود عامل مدیریت بهعنوان یکی از مهمترین عوامل تعیینکننده خلأ عملکرد در حوضه قرهسو مورد بررسی قرار گیرد.https://cr.guilan.ac.ir/article_2547_22c58e6ded7bc95e78f0be5178eea062.pdfدانشگاه گیلانتحقیقات غلات2252-01637220170823The effect of zinc sulfate on quantity and quality of wheat grain under drought stressتاثیر سولفات روی بر ویژگی های کمی و کیفی دانه گندم تحت شرایط تنش خشکی217233254810.22124/c.2017.2548FAامینعباسیاستادیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه، مراغه، ایرانفریبرزشکاریاستاد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه، مراغه، ایرانسید بهمنموسویدانشیار، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه، مراغه، ایرانعبدالهجوانمرددانشیار، مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه، مراغه، ایرانJournal Article20150315Drought stress and zinc deficiency is an important factor influencing the reduction of the quantity and quality of wheat. In this research, the effect of application methods of zinc sulfate (dry-seed, priming, soil application and spraying) under drought stress conditions (complete irrigation, stress on emergence of flage leaf and stress on emergence of awn) on yield, yield components and traits related to nutritional value of wheat grain, variety Homa, was studied using a split plots experiment based on randomized complete block design with three replications. The results showed that the simultaneous incidence of droght stress and zinc deficiency in the emergence of flage leaf and emergence of awn stages caused a decrease in the quality and quantity of wheat, so that reduced yield and yield components, ability of zinc absorption from the soil, zinc concentration of grain, ability of zinc absorption from grains and protein synthesis. The results of this research indicated that sprying zinc element increased zinc concentration of wheat grain from 7.2 to 40.5 mg/kg (more than 77.19%), priming of zinc element increased seed storage protein from 13.1 to 14.6 percent (17.69%) and soil application of zinc sulfate increased grain yield from 1524 to 1737 kg/ha (at least 11.97%) and also decreased 18.6% of phytic acid and 78.9% of zinc molar ratio during drought stress at emergence of flag leaf stage.تنش خشکی و کمبود عنصر روی از عوامل مهم تاثیرگذار بر کاهش کمیت و کیفیت گندم تولیدی میباشد. در پژوهش حاضر، اثر روشهای زیفزونی سولفاتروی (بذر خشک، پیشتیمار، کاربرد خاکی و افشانهکردن) تحت شرایط تنش خشکی (آبیاری کامل، تنش در مرحله ظهور برگ پرچم، تنش در مرحله ظهور ریشک) بر صفات مرتبط با عملکرد و اجزای عملکرد دانه و نیز صفات مرتبط با ارزش غذایی دانه گندم، رقم هما، با استفاده از طرح کرتهای خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بهدست آمده نشان داد که بروز همزمان تنش خشکی و کمبود عنصر روی در مراحل ظهور برگپرچم و ظهور ریشک باعث کاهش کیفیت و کمیت گندم شد، بهطوریکه علاوه بر کاهش عملکرد و اجزای عملکرد دانه، موجب کاهش توانایی جذب روی از خاک، کاهش غلظت روی دانه، کاهش قابلیت جذب روی از دانه و کاهش سنتز پروتئین شد. نتایج این پژوهش نشان داد که افشانهکردن این عنصر سبب افزایش بیش از 19/77 درصدی غلظت عنصر روی در دانه (از 2/7 به 5/40 گرم بر کیلوگرم)، پیشتیمار سولفاتروی باعث افزایش 69/17 درصدی پروتئین ذخیره شده در دانه (از 1/13 به 6/14 درصد) و کاربرد خاکی سولفاتروی موجب افزایش حداقل 97/11 درصدی در عملکرد دانه (از 1524 به 1737 کیلوگرم در هکتار)، کاهش 18/6 درصدی اسید فیتیک و کاهش چشمگیر 9/78 درصدی نسبت مولی اسید فیتیک طی تنش خشکی در مرحله ظهور برگپرچم شد.https://cr.guilan.ac.ir/article_2548_cab0d68fd917281f178210b698f95091.pdfدانشگاه گیلانتحقیقات غلات2252-01637220170823Evaluation of the effect of national plan implemention of increasing rice production on technical efficiency of paddy farms (A case study: Pirbazar region of Rasht city)ارزیابی اثر اجرای طرح ملی افزایش تولید برنج بر کارایی فنی مزارع شالیکاری (مطالعه موردی: منطقه پیربازار شهرستان رشت)235246254910.22124/c.2017.2549FAمحمدکاوسی کلاشمیاستادیار، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان، رشت، ایران0000-0003-1789-4496معصومهظنی پور علیجانیدانشجوی کارشناسی ارشد، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه پیام نور کرج، کرج، ایرانغلامرضایاوریاستادیار، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه پیام نور کرج، کرج، ایرانشایگانادیبیکارشناس ارشد، سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان، رشت، ایرانJournal Article20150909The main purpose of the present study is to evaluate and compare technical efficiency of two groups of paddy farms, under the national plan of increasing rice production and conventional farms in Pirbazar region of Rasht city, Iran, during 2013-2014. The studied inputs in this research included seeds, labor force, fertilizers, pesticides, machinery and acreage and output was the produced rice of each farm. In this regard, data envelopment analysis (DEA) and random sampling method were used. The results revealed that the average levels of technical efficiency for farms under the mentioned national plan for two models of assuming constant returns to scale (CCR) and variable return to scale (BCC) were 99.2% and 99.6%, respectively, while the average levels of technical efficiency for conventional farms at the region considering CCR and BCC were 97.1% and 97.6%, respectively. The results also showed that the most important reason for higher performance and lower production costs in the farms under the mentioned national plan is the different use of inputs. The findings of this research can have positive effects on government’s planning in agricultural sector especially for strategic product of rice, as well as provides proper background for similar and complimentary researches on rice.هدف از این تحقیق، ارزیابی و مقایسه کارایی فنی دو گروه از مزارع شالیکاری تحت پوشش طرح ملی افزایش تولید برنج و مزارع معمولی در منطقه پیربازار شهرستان رشت در سال زراعی 93-1392 بود. نهادههای مورد استفاده در این تحقیق شامل بذر، نیروی کار، کودهای شیمیایی، سموم شیمیایی، ماشینآلات و زمین و ستاده، برنج تولیدی هر مزرعه است. در این راستا، از روش تحلیل پوششی دادهها و روش نمونهگیری تصادفی استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که میانگین سطوح کارایی فنی مزارع تحت پوشش طرح ملی افزایش تولید برنج منطقه در الگو با فرض بازده ثابت به مقیاس (CCR) و بازده متغیر به مقیاس (BCC)، بهترتیب معادل 2/99 و 6/99 درصد بود، در حالیکه میانگین سطوح کارایی فنی مزارع معمولی منطقه در مدل با فرض CCR و BCC بهترتیب معادل 1/97 و 6/97 درصد برآورد شد. نتایج این تحقیق نشان داد که مهمترین علت بالاتر بودن کارایی و کمتر بودن هزینههای تولید در مزارع تحت پوشش طرح، تفاوت در نحوه استفاده از نهادهها است. نتایج این تحقیق ضمن اینکه زمینه را برای انجام تحقیقات مشابه و تکمیلی در زمینه برنج مهیا میکند، میتواند آثار مثبتی در برنامهریزیهای دولت در بخش کشاورزی در مورد محصول راهبردی برنج داشته باشد.https://cr.guilan.ac.ir/article_2549_86dcfb3d688c858c3fa8e9bdee8af711.pdfدانشگاه گیلانتحقیقات غلات2252-01637220170823A comparative study of urea application in split with sulfur coated and nitrification inhibitor on nitrogen productivity and yield of rice (Oryza sativa L.) in two different paddy soilsمطالعه مقایسهای مصرف اوره در تقسیط با پوشش گوگردی و بازدارنده نیتریفیکاسیون بر بهرهوری نیتروژن و عملکرد برنج در دو خاک شالیزاری متفاوت247256255010.22124/c.2017.2550FAحسنشکری واحدعضو هیئت علمی، موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایرانمریمپیکانکارشناس، موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایرانJournal Article20151121Despite of nitrogen is an influential factor in rice production, but its use efficiency is usually lower in paddy rice than in upland crops. To determine the effects of split application urea, sulfur coated urea and nitrification inhibitor on yield, uptake and nitrogen use efficiency in rice (<em>Oryza sativa</em> L.) cv. Khazar, an experiment was conducted using six different treatments based on randomized complete block design with three replications at two agricultural research fields with different soils (Kisum and Soil and Water Stations), Rice Research Institute of Iran. In this experiment, the effects of coated urea fertilizer and nitrification inhibitor (2,5- dimethyl parabanzo quionon) together with urea and urea splitting methods at two and three times was studied. The results showed that the straw yield, grain and straw N uptake and total N uptake by plant were significantly influenced by different nitrogen application methods in Kisum station with light soil texture. In this field, the maximum grain and straw N uptake and total N uptake were obtained using 90 kg net N per ha from urea source at three equal splitting, one-third at each transplanting, tillering and panicle initiation stage (T<sub>5</sub> treatment), while the maximum grain yield was observed for 90 kg net N per hafrom coated urea at transplanting stage (T<sub>2</sub> treatment). In Soil and Water station, the effects of treatments on grain and straw yield and grain and straw N uptake were significant at 1% probability level, so that the highest grain and straw yield and N uptake were observed in T<sub>5</sub> treatment. The results of this research indicated that for high yielding and long growth duration variety, Khazar, urea splitting at three stages in soils with moderate to heavy textures and use of sulfur coated urea together with splitting method in soils with light to moderate textures is the most appropriate method of nitrogen application.اگرچه نیتروژن از عوامل موثر در تولید برنج است، ولی بهرهوری آن در اراضی غرقاب نسبت به اراضی غیرغرقاب کمتر میباشد. بهمنظور بررسی آثار تقسیط اوره، مصرف اوره با پوشش گوگردی و بازدارنده نیتریفیکاسیون<strong> </strong>بر عملکرد برنج و مقدار جذب و بهرهوری نیتروژن در دو مزرعه تحقیقاتی (ایستگاههای کیسوم <strong>و</strong> خاک و آب) موسسه تحقیقات برنج کشور که دارای خاکهای متفاوت بودند، آزمایشی با شش تیمار در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و کاشت برنج رقم خزر اجرا شد. در این مطالعه، آثار کود اوره پوششدار و مصرف بازدارنده نیتریفیکاسیون (2 و 5-دیمتیل پارا بنزو کوئینون) همراه با اوره و تقسیط کود اوره طی دو و سه مرحله مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان داد که در مزرعه کیسوم با خاک دارای بافت سبک، عملکرد کاه، جذب نیتروژن دانه، جذب نیتروژن کاه و جذب کل بهطور معنیداری تحت تاثیر تقسیط اوره قرار گرفتند. در این مزرعه، حداکثر جذب نیتروژن دانه، کاه و جذب کل با مصرف90 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره طی سه تقسیط مساوی، یکسوم در هر یک از مراحل نشاکاری، پنجهزنی و تشکیلخوشه در غلاف (تیمار T<sub>5</sub>) بهدست آمد، در حالیکه حداکثر عملکرد دانه با مصرف 90 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع کود اوره پوششدار در مرحله نشاکاری (تیمار T<sub>2</sub>) مشاهده شد. در مزرعه خاک و آب، اثر تیمارها بر عملکرد دانه، عملکرد کاه و جذب نیتروژن دانه و کاه در سطح احتمال یک درصد معنیدار شد، بهطوریکه بیشترین مقدار عملکرد دانه و کاه و جذب نیتروژن دانه و کاه در تیمار T<sub>5</sub> مشاهده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که برای رقم پرمحصول خزر با طول دوره رشد طولانی در خاکهای با بافت متوسط تا سنگین، تقسیط اوره طی سه مرحله و در خاکهای با بافت سبک تا متوسط، مصرف اوره با پوششگوگردی همراه با روش تقسیط، مناسبترین روش مصرف است.https://cr.guilan.ac.ir/article_2550_51096fa475ba6b4b26aa4a8ef8ee13b7.pdfدانشگاه گیلانتحقیقات غلات2252-01637220170823The effect of inoculation with Streptomyces and phosphorus fertilizer rate on biologic yield, grain yield and yield components in wheat and barleyتأثیر مایهزنی با باکتری استرپتومایسس و مقدار فسفر کودی بر عملکرد زیستتوده، عملکرد دانه و اجزای عملکرد در گندم و جو257273255110.22124/c.2017.2551FAتکتمخسرویاندانشجوی دکتری، گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایرانابراهیمزینلیدانشیار، گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایرانآسیهسیاهمرگوییاستادیار، گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایرانرضاقربانی نصرآباداستادیار، گروه علوم خاک، دانشکده مهندسی آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایرانمجیدعالیمقامدانشجوی دکتری، گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایرانJournal Article20160625Usually, phosphorus after nitrogen is the most important mineral nutrient limiting growth and yield of crops. Phosphate solubilizing rhizobacteria can change non-absorbable forms of phosphorus to absorbable forms. To evaluate the effect of inoculation with Streptomyces sp. bacterium and phosphorus (P) fertilizer rate (0, 20, 40, 60 and 80 kg P per ha) on yield and yield components in wheat (variety Morvarid) and barley (variety Sahra ), a pot experiment was conducted as factorial arrangement in a completely randomized design with four replications in new site of Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran, during 2014-2015 growing season. Results of this study revealed a significant linear increase in grain yield of wheat and barley by increase in the fertilizer phosphorus rate. The results showed that grain yield in control treatment (without P fertilizer) was 9.8 gr per pot (2352 kg.ha-1), but with increasing one kg P fertilizer, grain yield increased to 0.13 gr per pot (26 kg.ha-1). With the use of 80 kg.ha-1 P fertilizer, grain yield increased to 20.2 gr per pot (4848 kg.ha- 1), that represents a 106% increase in grain yield than the control treatment. The results showed that increasing grain yield in barley was mainly due to increase in the number of spike per plant and the number of spikelet per spike, but in wheat mainlt due to increase in the number of spikelet per plant and number of grain per spikelet, and the role of grain weight in the changes of grain yield was negligible. Also, the findings of this study showed a linear increase in plant biologic yield due to the use of P fertilizer rate, bacteria inoculation and their interactions. The results clearly showed that the effect of inoculation on the plant growth in the lower amounts of phosphorus fertilizer was more than the higher amounts of phosphorus fertilizer.بهطور معمول، فسفر بعد از نیتروژن مهمترین عنصر معدنیمحدودکننده رشد و عملکرد گیاهان زراعی محسوب میشود. رایزوباکتریهای حلکنندههای فسفات میتوانند شکلهای غیرقابل جذب فسفر در خاک را به شکل قابل جذب تغییر دهند. بهمنظور بررسی تأثیر مایهزنی با باکتری<em>استرپتومایسس</em> (<em>Streptomyces</em> sp.)و مقدار فسفر کودی (صفر، 4/8، 8/16، 2/25 و 6/33 میلیگرم فسفر خالص در کیلوگرم خاک خشک معادل صفر، 20، 40، 60 و 80 کیلوگرم فسفر در هکتار) بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه در دو گیاه گندم (رقم مروارید) و جو (رقم صحرا)، آزمایشی در سال زراعی 94-1393 بهصورت گلدانی در قالب فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار درپردیس جدید دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعیگرگاناجرا شد. یافتههایتحقیق نشاندهنده افزایش خطی معنیدار عملکرد دانه گندم و جو با افزایش مقدار فسفر کودی بود. عملکرد دانه گندم و جو در هنگام عدم استفاده از کود فسفر 8/9 گرم در گلدان (معادل حدود 2352 کیلوگرم در هکتار) بود که به ازای مصرف هر کیلوگرم فسفر کودی، عملکرد دانه به مقدار 13/0 گرم در گلدان (معادل 26 کیلوگرم در هکتار) افزایش یافت. عملکرد دانه در مقدار مصرف 80 کیلوگرم در هکتار فسفر به 2/20 گرم در گلدان (معادل 4848 کیلوگرم در هکتار) رسید که نسبت به تیمار شاهد 106 درصد افزایش نشان داد. نتایج نشان داد که افزایش عملکرد دانه در جو بهطور عمده از طریق افزایش تعداد سنبله در بوته و تعداد سنبلچه در سنبله و در گندم بهطور عمده از طریق افزایش تعداد سنبلچه در سنبله و تعداد دانه در سنبلچه اتفاق افتاده است و تغییر وزن دانه نقش قابل توجهی در تغییر عملکرد دانه نداشت. همچنین یافتههای مطالعۀ حاضر حاکی از افزایش خطی عملکرد زیستتوده تحت تأثیر مصرف کود فسفر، مایهزنی با باکتری و برهمکنش آنها بود. نتایج بهوضوح نشان داد کهتأثیر مایهزنیبر رشد گیاه در مقادیر کمتر مصرف کود فسفر بیشتر از زمانیبود که مقدار بیشتری کود فسفر مصرف شده باشد.https://cr.guilan.ac.ir/article_2551_aa78e895c080170efd9a95a90e14ec1d.pdfدانشگاه گیلانتحقیقات غلات2252-01637220170823Effect of ultrasound and drought stress on some traits of cornتاثیر امواج التراسونیک و تنش خشکی بر برخی صفات ذرت275284255210.22124/c.2017.2552FAمریمسالمی نسبدانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهرود، شاهرود، ایرانمنوچهرقلی پوردانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهرود، شاهرود، ایرانحسنمکاریاندانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهرود، شاهرود، ایرانحسنآریانی محمدیدانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهرود، شاهرود، ایرانJournal Article20150928The positive effect of irradiation of seeds with ultrasonic waves on seedling growth has recently been considered by researchers. However, most experiments in this regard, have been focused on germination and early establishment of seedlings. The objective of this research was to investigate the response of corn plants to this waves under drought stress conditions. A filed experiment was conducted as factorial based on randomized complete block design with three replications at research field of Shahrood University, Shahrood, Iran, in 2014. The treatments were three levels of drought stress (control, irrigation interruption from flowering stage and irrigation interruption from grain dough stage) and five irradiation times (control, 2, 4, 6 and 8 minutes). The results indicated that unlike the main effects of factors that had significant effect on the most traits studied (except the effect of ultrasonic waves on stem and leaf dry weight), the interaction effect of drought and irradiation was significant on plant stem diameter. This shows that irradiation effect on the most traits studied does not change with thev change in drought stress intensity. Irradiation of seeds with six minutes could increase the average of these traits by 8, 10 and 12%, respectively. In total, irradiation of corn seeds with the ultrasonic waves under both stress and non-stress conditions was resulted to produce the stronger plants, especially under drought stress conditions where irradiation could decrease the unfavorable effect of drought stress.تأثیر مثبت پرتودهی بذر با امواج التراسونیک بر رشد گیاهچه اخیراٌ مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. بیشتر آزمایشها در این مورد، به جوانهزنی و استقرار اولیه گیاهچه معطوف شده است. هدف از این تحقیق، بررسی واکنش گیاه بالغ ذرت به این امواج تحت شرایط تنش خشکی بود. یک آزمایش مزرعهای بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شاهرود در سال 1393 اجرا شد که تیمارها شامل سه سطح تنش خشکی (شاهد، قطع آبیاری از آغاز مرحله گلدهی و قطع آبیاری از مرحله خمیریشدن دانه) و پنج زمان پرتودهی بذر با امواج التراسونیک (شاهد، 2، 4، 6 و 8 دقیقه) بودند. نتایج نشان داد که بر خلاف آثار اصلی فاکتورها که بر بیشتر صفات مورد مطالعه (به غیر از اثر امواج بر وزن خشک ساقه و برگ) معنیدار بود، برهمکنش خشکی و پرتودهی تنها بر دو صفت ارتفاع بوته و قطر ساقه معنیدار شد. این نشان میدهد که با تغییر شدت تنش خشکی، تأثیر پرتودهی بر بیشتر صفات مورد مطالعه دستخوش تغییر نمیشود. پرتودهی بذر به مدت شش دقیقه توانست میانگین این صفات را بهترتیب 8، 10 و 12 درصد نسبت به شاهد افزایش دهد. بهطور کلی، نتایج این تحقیق نشان داد که پرتودهی بذر ذرت با امواج اولتراسونیک تحت هر دو شرایط تنش و بدون تنش خشکی، باعث قویتر شدن گیاه شد، بهویژه تحت شرایط تنش خشکی که پرتودهی توانست اثر نامطلوب تنش خشکی را بر گیاه کاهش دهد. https://cr.guilan.ac.ir/article_2552_ec69b177c7557ac7ca5dc9b9fd82defe.pdfدانشگاه گیلانتحقیقات غلات2252-01637220170823Evaluation of Sorghum (Sorghum bicolor L.) lines and cultivars under salinity stress using tolerance indicesارزیابی ارقام و لاین های سورگوم (Sorghum bicolor L.) در شرایط تنش شوری با استفاده از شاخص های تحمل285299255310.22124/c.2017.2553FAاحسانشاکریدانشجوی دکتری، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.یحییاماماستاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.0000-0002-7113-8168سید علیطباطباییدانشیار پژوهش، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات و ترویج کشاورزی، یزد، ایران.Journal Article20160222 To evaluate the response of 45 sorghum lines and cultivars to salinity stress, two experiments were conducted in non-stress (EC=2 dS.m<sup>-1</sup>) and salinity stress conditions (EC=12 dS.m<sup>-1</sup>) using randomized complete block design with three replications. The experiments were carried out at Ardakan research station of Agricultural and Natural Resources Research Center of Yazd, Iran, in 2014. Salinity stress significantly decreased all measured traits in lines and genotypes. Under salinity stress conditions, stem diameter, stem height, leaf number, leaf area index, fresh forage yield and dry forage yield were decreased 14.45%, 25.24%, 18.06%, 31.86%, 40.19% and 32.36%, respectively. The highest dry forage yield under non-stress and salinity stress conditions was produced by KDFGS23 (28530 kg.ha<sup>-1</sup>) and Jumbo cultivar (21042 kg.ha<sup>-1</sup>), respectively. Results of correlation coefficients among dry forage yield under non-stress and stress conditions and tolerance indices showed that GMP, HAM, MP and STI indices were the most suitable tolerance indices. Results of cluster analysis showed that Jumbo, Pegah, Sistan, Sweet sorghum, Ghalami Herat and Speedfeed (Moghan) had higher tolerance to salinity stress, while lines KDFGS23 and KDFGS26 and Nectar cultivar had greater sensitivity to salinity stress. Since line No. 1 (KDFGS1) had greater yield stability, it worth further explorations in future breeding projects.بهمنظور بررسی واکنش 45 لاین و رقم سورگوم به تنش شوری، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار تحت دو شرایط نرمال (شوری 2 دسیزیمنس بر متر) و تنش شوری (شوری 12 دسیزیمنس بر متر) در ایستگاه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد واقع در شهرستان اردکان در سال 1393 انجام شد. تنش شوری باعث کاهش میانگین شاخصهای مختلف ژنوتیپهای مورد مطالعه شد، بهطوریکه قطر ساقه، ارتفاع بوته، تعداد برگ، شاخص سطح برگ، عملکرد علوفه تر و عملکرد علوفه خشک تحت شرایط تنش شوری بهترتیب 45/14، 24/25، 06/18، 86/31، 19/40 و 36/32 درصد کاهش یافتند. بیشترین عملکرد علوفه خشک (28530 کیلوگرم در هکتار) تحت شرایط بدون تنش از لاین 23 (KDFGS23) و تحت شرایط تنش شوری از رقم جامبو (21042 کیلوگرم در هکتار) بهدست آمد. نتایج حاصل از ضرایب همبستگی بین عملکرد علوفه خشک تحت شرایط بدون تنش و تنش شوری با شاخصهای تحمل به تنش نشان داد که مناسبترین شاخصها برای تعیین ژنوتیپهای متحمل، شاخصهای GMP، HAM، MP و STI بودند. بر اساس نتایج تجزیه خوشهای، ارقام جامبو، پگاه، سیستان، قلمی هرات، سورگوم شیرین و اسپیدفید مغان بهعنوان متحملترین ارقام و لاینهای شماره 23 (KDFGS23)، 26 (KDFGS26) و رقم نکتار بهعنوان ژنوتیپهای حساس و در عین حال مناسب برای شرایط نرمال شناخته شدند. لاین شماره 1 (KDFGS1) بهدلیل ثبات بالای عملکرد تحت شرایط تنش میتواند در پروژههای بهنژادی آینده مورد توجه قرار گیرد.https://cr.guilan.ac.ir/article_2553_78743562242e5fb291e62108b3bcfcc3.pdf