تأثیر ایندول استیک اسید و کاینتین بر صفات مرفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام برنج تحت تنش خشکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان (آدرس جدید: دانشگاه علمی کاربردی مرکز آستارا)

2 استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان

3 دانشیار دانشکده علوم پایه دانشگاه گیلان

چکیده

به منظور بررسی اثر تنظیم کننده­­های رشد ایندول استیک اسید (IAA) و کاینتین بر صفات مرفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام برنج تحت شرایط تنش خشکی ابتدا و انتهای فصل، یک آزمایش گلدانی در قالب فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط مزرعه­ای در دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان در سال 1392 اجرا شد. عامل­های آزمایش شامل رقم در چهار سطح (غریب، خزر، سپیدرود و آپلند 83750-131-1­IR)، تنش خشکی در سه سطح (بدون تنش، تنش خشکی ابتدای فصل از مرحله 1 تا مرحله 4 کدبندی ورگارا و تنش خشکی انتهای فصل از مرحله 4 تا پایان مرحله 9 کدبندی ورگارا) و تنظیم کننده رشد در سه سطح (شاهد بدون کاربرد تنظیم کننده رشد، IAA و کاینتین هر دو با غلظت 5-10×5 مول به صورت محلول پاشی روی کل گیاه) بود. نتایج حاصل نشان داد که اثر اصلی هر سه عامل بر تمامی صفات مورد مطالعه معنی­دار بود، اما اثر متقابل سه جانبه رقم×تنش×تنظیم کننده رشد فقط بر چهار صفت تعداد کل دانه، تعداد دانه پر در خوشه، طول خوشه و وزن هزار دانه معنی­دار شد. در همه ارقام مورد مطالعه، تنش ابتدای فصل با کاهش معنی­دار تعداد پنجه، منجر به کاهش عملکرد دانه شد. به ­طور کلی، استفاده از هر دو تنظیم کننده رشد IAA و کاینتین میزان عملکرد دانه را در هر دو تنش ابتدا و انتهای فصل بیش از 50 درصد افزایش داد، اما در تنش انتهای فصل، نقش کاینتین بیشتر از اکسین بود. بیشترین شاخص تحمل به خشکی نیز به میزان ١/٠١ مربوط به رقم سپیدرود بود. بررسی شاخص حساسیت به تنش نیز نشان داد که تحت تنش انتهای فصل، همه صفات مورد مطالعه نسبت به شرایط بدون تنش کاهش یافتند و بیشترین کاهش به میزان ٧١/٤٥ درصد در عملکرد دانه مشاهده شد. به­ طور­ کلی، نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد خارجی این دو تنظیم کننده رشد، نقش موثری در بهبود صفات مرفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام برنج در هر دو مرحله تنش ابتدا و انتهای فصل داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of indol acetic acid and kinetin on morphological traits, yield and yield components of rice varieties under drought stress conditions

نویسندگان [English]

  • Mostafa Salehifar 1
  • Babak Rabiei 2
  • Mansour Afshar Mohammadian 3
  • Jafar Asghari 2
1 Ph. D. Student, Dept. of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Iran (current address: University of Applied Science and Technology, Astara, Iran)
2 Prof., Dept. of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Iran
3 Assoc. Prof., Dept. of Biology, Faculty of Science, University of Guilan, Iran
چکیده [English]

To assess the effects of indol acetic acid (IAA) and kinetin regulators on morphological, yield and yield components of rice (Oryza sativa L.) varieties under early and terminal drought stress conditions a pot experiment under farm condition was carried out as factorial experiment based on completely randomized design with three replications in Faculty of Agricultural Science, University of Guilan in 2013. The experimental factors were four rice varieties (Gharib, Khazar, Sepidrood and Upland rice, IR 83750-131-1), drought stress in three levels (non-stress, early season stress from stage 1 to stage 4 of Vergara coding system and terminal season stress from stage 4 to end of the stage 9) and growth regulators in three levels (non-regulator and 5×10-5 M of IAA and kinetin as spraying on whole plant). Results indicated that main effects of the all factors on all measured traits were significant, but the interaction effect of variety×stress×growth regulator was significant only on total grain number, grain number per panicle, panicle length and 1000-grain weight. Under early season stress, reduction of tiller number leads to a reduction in grain yield in all studied varieties. Generally, application of both growth regulators, IAA and kinetin, increased grain yield more than 50 percent under both early and terminal season drought stress, but under terminal drought stress, the role of kinetin was more than IAA. The highest value of stress tolerance index (STI) with average of 1.01 was observed in Sepidrood. Drought stress index (DSI) also indicated that all measured traits decreased under terminal season stress compared to non-stress condition and the highest decrease with average of 71.45 percent was observed in grain yield. In total, results of this research indicated that exogenous application of these two regulators had the effective role in the improvement of morphological traits, grain yield and yield component in both early and terminal season drought stress.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drought susceptible index
  • Growth regulators
  • Stress tolerance index

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار