بررسی جوانه‌زنی گیاه جو در محلول NaCl+CaCl2، آب شور طبیعی و خاک شور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران

2 استاد گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران

3 استادیار گروه علوم خاک دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان

4 دانشیار گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

جو گیاهی مقاوم به شوری است که می‌تواند در شرایط شور محصول نسبتاً زیادی تولید کند. شوری خاک معمولاً مانع جذب آب توسط بذرهای جو می‌شود و جوانه‌زنی و استقرار گیاهچه را به تأخیر می‌اندازد. اغلب پژوهش‌های مرتبط با جوانه‌زنی، در محلول‌های شور و نه در خاک‌های شور انجام شده است. حال آنکه در شرایط واقعی مزرعه‌، شوری خاک جوانه­زنی بذر را کنترل می‌کند. به منظور بررسی اثر شوری بر روند جوانه‌زنی بذرهای گیاه جو، سه آزمایش جداگانه طراحی و اجرا شد. در این آزمایش‌ها، جوانه‌زنی در محلول‌های NaCl + CaCl2، آب شور طبیعی و خاک شور بررسی شد.رقم انتخاب شده برای این آزمایش جو تروپی بود که یک رقم بهاره می‌باشد. آزمایش‌ها در قالب طرح کاملاً تصادفی با 13 تیمار شوری و 3 تکرار انجام شدند. تیمارهای شوری در هر سه آزمایش شامل EC صفر (شاهد)، 5 ،7 ،9 ،11 ،13 ،15 ،17 ،19، 21 ،23 ،25 و 27 دسی‌زیمنس بر متر بودند. شمارش بذرهای جوانه زده با فواصل زمانی مشخص انجام و تا هنگامی ادامه یافت که یا همه بذرها جوانه بزنند و یا تعداد بذرهای جوانه زده در دو شمارش متوالی ثابت بماند. سپس، سرعت جوانه‌زنی بذرها محاسبه شد. نتایج نشان داد که با افزایش شوری، درصد جوانه‌زنی بذرها و سرعت جوانه­زنی کاهش می‌یابد، لیکن این کاهش در آب شور طبیعی بیشتر از محلول NaCl + CaCl2است. در شوری‌های بیشتر، سرعت جوانه­زنی کاهش یافت و این امر زمان لازم برای جوانه‌زنی را افزایش داد. نتایج آزمایش جوانه‌زنی در خاک نیز نشان داد که بذرها فقط تا تیمار 13 دسی‌زیمنس بر متر، جوانه‌زنی قابل قبولی دارند و از آن به بعد درصد جوانه‌زنی به شدت کاهش می‌یابد به گونه‌ای که در تیمار 23 دسی‌زیمنس بر متر بذرهای جو جوانه نزدند. این پدیده به دلیل اثر پتانسیل ماتریک خاک بر جذب آب توسط بذرها افزون بر اثر اسمتیک محیط شور ریشه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Barley seed germination in NaCl + CaCl2 solution, natural saline water and saline soil

نویسندگان [English]

  • Mokhtar Eskandari 1
  • Mehdi Homaee 2
  • Safoora Asadi Kapourchal 3
  • Seyyed Khallagh Mirnia 4
1 Former M. Sc. Student, Dept. of Soil Science, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University
2 Prof., Dept. of Soil Science, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University,
3 Assist. Prof., Dept. of Soil Science, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan
4 Assoc. Prof., Dept. of Soil Science, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Barley (Hordeum vulgare) known as a tolerant plant to salinity and has capability to produce reasonable yield under saline conditions. Salinity decreases water uptake by seeds and can lead to delay in germination and seedling establishment. To investigate the effect of salinity on barley germination, three different experiments were carried out in completely randomized design through 13 treatments each with three replications. In these experiments, germination process was studied within three different media including NaCl+CaCl2 solution, natural saline water and natural saline soil. Studied variety was the spring variety, Tropy. The salinity levels in all experiments were consisted of control (0.005), 5, 7, 9, 11, 13, 15, 17, 19, 21, 23, 25 and 27 dS.m-1. The germinated seeds were counted at designated time intervals and continued up to full germination or until the consecutive counting were the same. The number of germinated seeds as well as the germination rates were then calculated and analyzed. The results indicated that by increasing salinity, both percentage and rate of germination decreased. There were further reductions in natural saline water than the NaCl+CaCl2 solution. In higher salinity levels, the germination rate was decreased, while the required time for germination has increased. Seeds were germinated in all salinity treatments within the NaCl+CaCl2 solution. But in the soil medium, germination was successful up to 13 dS.m-1 and the germinated seed numbers were rapidly reduced such that in 23 dS.m-1 treatment no seed was germinated. This observation can be attributed to the fact that in the saline soil medium, the matric potential is also reducing the seed water uptake.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Barley
  • Germination
  • Salinity
  • Tolerance to salinity