استخراج ضرایب گیاهی سه رقم برنج بر پایه روش برآورد تبخیر- تعرق مرجع در منطقه رشت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مهندسی آب دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی گروه مهندسی آب دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان

3 مربی پژوهش موسسه تحقیقات برنج کشور

چکیده

تعیین تبخیر- تعرق در مطالعات آبی و به ویژه جهت برآورد آب مصرفی گیاه و طراحی سیستم‌های آبیاری ضروری است. یکی از مهم‌ترین مراحل در تعیین آب مورد نیاز گیاه، تعیین ضریب گیاهی و تبخیر- تعرق مرجع با توجه به عواملی مانند دوره رشد، تنوع گونه و واریته گیاه است. پژوهش حاضر در اراضی شالیزاری موسسه تحقیقات برنج کشور واقع در منطقه رشت، در سال­های 1390 و 1391 به منظور استخراج ضریب گیاهی برنج برای سه رقم هاشمی به عنوان رقم محلی، خزر به عنوان رقم اصلاح شده و بهار به عنوان رقم هیبرید انجام شد. مقادیر تبخیر- تعرق گیاه با نصب 3 عدد مینی­لایسیمتر استوانه‌ای برای هر رقم اندازه­گیری شد. استخراج ضرایب گیاهی بر پایه پنج روش پنمن-مانتیث فائو، تابش، بلانی-کریدل، تشت تبخیر و هارگریوز– سامانی جهت برآورد تبخیر- تعرق مرجع انجام گرفت. بر اساس نتایج، نیاز آبی ارقام خزر (526 میلی­متر) و بهار (490 میلی­متر) نسبت به رقم هاشمی (459 میلی­متر) به ترتیب به میزان 6/14 و 8/6 درصد بیشتر بود. ضرایب گیاهی با توجه به رقم و روش مبنای برآورد ETo، بین 76/0 تا 09/1 برای مرحله ابتدایی، 15/1 تا 48/1 برای مرحله میانی و 91/0 تا 21/1 برای مرحله انتهایی متغیر بود. تفاوت ضرایب گیاهی استخراج شده در این پژوهش به تفکیک مراحل سه­گانه با مقادیر توصیه شده فائو نشان از ضرورت استخراج ضرایب گیاهی بر مبنای شرایط محلی است. ضرایب مذکور با توجه به این­که بر مبنای روش برآورد تبخیر-تعرق مرجع استخراج شده می­تواند موجب تدقیق برآوردها در شرایط محدودیت دسترسی به داده­های هواشناسی شود. نتایج این پژوهش برای کارشناسان و متولیان آب منطقه در افزایش دقت برآوردهای نیاز آبی و با هدف استفاده از آن در طراحی پروژه­های آبی و برنامه­ریزی تحویل آب در شبکه­های آبیاری و زهکشی می­تواند موثر واقع شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Derivation of crop coefficients of three rice varieties based on ETo estimation method in Rasht region

نویسندگان [English]

  • Nader Pirmoradian 1
  • Fatemeh Zekri 2
  • Mojtaba Rezaei 3
  • Vaheedeh Abdollahi 2
1 Assist. Prof. Dept. of Water Engineering, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan
2 Graduate Student, Dept. of Water Engineering, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan
3 Research Instructor of Rice Research Institute of Iran
چکیده [English]

Determination of evapotranspiration is necessary in water studies specially to estimate crop water requirement and to design irrigation systems. One of the most important stages in estimating crop water requirement is determination of crop coefficient (Kc) and reference evapotranspiration (ETo) as for factors such as growing period, crop species and cultivar. This experiment was conducted to derivate Kc for three rice varieties, Hashemi as a local cultivar, Khazar as an improved cultivar and Bahar as a Hybrid cultivar, in paddy fields of Rice Research Institute of Iran in 2009 and 2010. The values of crop evapotranspiration (ETc) were measured with installing three cylindrical mini-lysimeter for each cultivar. Derivation of Kc were done based on five ETo estimation methods including FAO Penman-Monteith, Radiation, Blaney-Criddle, Pan Evaporation and Hargreaves. As a result, water requirements for Khazar (526 mm) and Bahar (490 mm) varieties were 14.6 and 6.8 percent higher than Hashemi (459 mm) cultivar, respectively. The crop coefficients were varied between 0.76 to 1.09 for initial stage, 1.15 to 1.48 for mid-season and 0.91 to 1.21 for late-season based on ETo estimation method and rice cultivar. Difference between the gained Kc in this study with the recommended values by FAO shows that derivation of crop coefficient based on local conditions is necessary. The obtained Kc based on different ETo methods can increase estimation accuracy of water requirement in availability limitation to meteorological data. The results of this study can be used by local project managers, consultants and irrigation engineers in designing water projects and scheduling of water delivery in irrigation and drainage networks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Evapotranspiration
  • Crop coefficient
  • Lysimeter
  • rice