اثر تنش‌شوری و رژیم آبیاری بر عملکرد برنج و کارایی مصرف آب در خاک‌های ترک‌دار شالیزاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه تبریز

2 دانشجوی دکترای آبیاری و زهکشی دانشگاه تبریز

چکیده

روش غالب آبیاری در شالیزارهای ایران روش غرقابی با جریان مداوم در طول فصل رشد است که در هنگام کمبود آب به روش‌های تناوبی تغییر می‌یابد. از سوی دیگر خشکسالی‌های متعدد سال‌های اخیر و نیز اجرا و بهره‌برداری از سدهای متعدد در حوضه آبریز رودخانه سپیدرود، کیفیت آب این رودخانه را به طور محسوسی کاهش داده است. در این مطالعه اثر تنش‌های شوری و خشکی بر جریان افقی و عمودی آب در خاک‌های ترک‌دار شالیزاری در حضور گیاه برنج رقم هاشمی (رقم غالب استان گیلان) مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای مورد مطالعه شامل دو استراتژی آبیاری (غرقاب مستمر و دور آبیاری 6 روز با ارتفاع استغراق 5 سانتی‌متر برای هر کدام) و تیمارهای تنش شوری با کاربرد آب آبیاری در سه سطح 2، 3 و 4 دسی‌زیمنس بر متر بود که در دو حالت ترک مویین (3 میلی‌متر) و ترک متوسط (2 سانتی‌متر) اعمال شدند. نتایج نشان داد چنانچه ترک‌هایی با اندازه متوسط در سطح مزرعه تشکیل شود، آبیاری مداوم گیاهان حتی با آبی با کیفیت پایین منجر به عملکرد بالاتری نسبت به استفاده از دور آبیاری شش روز خواهد شد. علی‌رغم مصرف کمتر آب در تیمارهای با دور آبیاری 6 روز، بیشترین بهره‌وری آب مربوط به تیمارهای آبیاری غرقاب در شرایط ترک مویین بود. ترک‌های متوسط ایجاد شده در سطح شالیزار نیز به طور قابل توجهی نشت جانبی را افزایش دادند، اما اثر شوری آب آبیاری بر شدت نشت جانبی معنی‌دار نبود و ترک‌ها بعد از مرطوب کردن خاک بسته نشدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effect of salinity stress and irrigation regimes on yield and water productivity in cracked paddy rice field

نویسندگان [English]

  • Ali Ashraf Sadradini 1
  • Fatemeh Salahshour Dalivand 2
1 Assoc. Prof., Dept. of Water Engineering, Faculty of Agriculture, Tabriz University
2 Ph.D. Student of Irrigation and Drainage, Faculty of Agriculture, Dept. of Water Engineering, Tabriz University
چکیده [English]

The most common irrigation method for Iran's paddy rice fields is continuous flooding that it changes to intermittent irrigation in water shortage. On the other hand, several droughts and also construction and operation of different dams in Sepidroud River watershed cause to decrease the water quality of this river in the recent years. In this study the combined effects of salinity and drought stresses were investigated on horizontal and vertical water flow in cracked soil of a Hashemi cultivar paddy field (most common cultivar in Guilan Province). Treatments were consist of two irrigation strategies, namely continuous and intermittent (6 days intervals) flooding methods by applying 5cm water height and three salinity stress by using irrigation water at three electric conductivity levels of 2, 3 and 4 dsm-1. These treatments applied in two conditions consist of crack width 3 mm and 2 cm. The results indicate that when cracks by average width of 2 cm form in paddy field, daily irrigation of the crop even with inferior quality water can cause to higher yield than intermittent irrigation. In spite of less irrigation water for 6 days interval treatments, continuous irrigation treatments with 3 mm width cracks had the highest water productivity. Also, cracks by average width of 2 cm, increase lateral flow significantly. The effect of irrigation water salinity on lateral flow rate was not significant and cracks became irreversible even after rewetting.

کلیدواژه‌ها [English]

  • crack
  • Drought stress
  • Infiltration
  • Lateral flow
  • rice
  • Salinity stress