مطالعه توارث برخی صفات در گندم نان با روش دی‌آلل در شرایط نرمال و تنش خشکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات پردیس ابوریحان دانشگاه تهران

2 استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

اصلاح برای تحمل به تنش خشکی از کارآمدترین راه‌ها برای جلوگیری از کاهش عملکرد در شرایط خشک است. یکی از بهترین روش‌های ارزیابی مواد ژنتیکی قبل از شروع برنامه اصلاحی روش دی‌آلل است. در این آزمایش، هفت ژنوتیپ گندم نان شامل ارقام قدیمی و لاین‌های امید بخش به صورت طرح دی‌آلل یک طرفه تلاقی داده شدند. والدین و F1ها در شرایط نرمال و تنش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار کشت و صفات فنولوژیک، مرفولوژیک و عملکرد دانه اندازه‌گیری شدند. تجزیه واریانس دی‌آلل نشان داد که ترکیب پذیری عمومی والدین برای تمامی صفات معنی‌دار بوده و حاکی از وجود اثر افزایشی معنی‌دار در کنترل تمامی صفات بود. نتایج نشان داد که هر ژنوتیپ از نظر یک یا چند صفت بهتر از بقیه بود. با کمک تجزیه بای پلات، والدینی که برای صفات مختلف ترکیب پذیری خصوصی بالایی داشتند، شناسایی شدند. برای تعداد سنبلچه در خوشه، تعداد خوشه در گیاه و وزن هزاردانه به ترتیب ژنوتیپ‌های کویر با شیراز، سرداری با شیراز و آذر2 با WS-82-9 بالاترین ترکیب پذیری خصوصی را داشتند. تجزیه گرافیکی با روش متر و جینکز نشان از کفایت مدل افزایشی- غالبیت برای بیشتر صفات داشت. درجه غالبیت در بیشتر صفات بین صفر و یک بود که بیان کننده عمل ژن به صورت غالبیت نسبی است. بر اساس نتایج به دست آمده، از ژنوتیپ‌هایی مانند WS-82-9، سرداری و کویر می‌توان به عنوان منابع ژنتیکی برای اصلاح به ترتیب صفات وزن هزاردانه، تعداد خوشه و تعداد سنبلچه در هر دو شرایط استفاده کرد. همچنین ژنوتیپWS-82-9  به عنوان یک لاین امید بخش می‌تواند ژنوتیپ مناسبی برای شرایط تنش باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Inheritance of some traits in bread wheat using diallel method at normal and drought stress conditions

نویسندگان [English]

  • Hosseinali Ramshini 1
  • Mehdi Fazel Najafabadi 1
  • Mohammad Reza Bihamte 2
2 Prof., Agriculture and Natural Resources Campus, Tehran University
چکیده [English]

Breeding for drought tolerance is one of the most efficient ways for preventing yield loss in dry conditions. Diallel method is one of the best methods for genetic evaluation of germplasm before starting of breeding program. In this experiment seven bread wheat genotypes including old genotypes and elite lines were crossed in a half diallel mating design. Parents and F1s were planted at stress and normal condition in a RCBD design with three replications. In addition to pheonologic recording, morphological traits and grain yield were measured after harvest. Analysis of variance for diallel experiment showed that the effect of GCA effect was significant for all traits that imply there is significant additive effect in controlling of all traits. Results showed that each genotype is good considering one or some traits. Using biplot analysis, parents with high SCA were recognized for different traits. For spikelets number per ear, ear number and thousand weight crosses Kavir×Shiraz, Sardari×Shiraz and Azar2×WS-82-9 had the highest SCA. Mather and Jinks graphical analysis showed the adequacy of additive-dominance gene action model. Degree of dominance was between from 0 to 1 for most traits which showed the gene action is almost partial dominance. Some genotypes like WS-82-9, Sardari and Kavir can be used for improving of traits thousand weight, ear number and spikelets in ear in both conditions, respectively. Also WS-82-9 is an elite line that can be acceptable genotype for dry condition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gene action
  • General and specific combining ability
  • Narrow sense heritability