شناسایی ترکیب‌های والدینی برای اصلاح خصوصیات کیفی دانه، عملکرد و اجزای آن در برنج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی موسسه تحقیقات برنج کشور– رشت

2 عضو هیات علمی موسسه تحقیقات برنج کشور

3 کارشناس موسسه تحقیقات برنج کشور– رشت

4 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان

چکیده

به منظور تعیین ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی و مشخص کردن ترکیب‌های ایده‌آل جهت تولید ارقام پرمحصول با کیفیت پخت مطلوب در برنج، تعداد دو رقم اصلاح شده صالح و سپیدرود به عنوان تستر و هشت رقم بومی هاشمی، آبجی‌بوجی، محمدی، حسنی، اهلمی‌طارم، حسن‌سرایی، سالاری و غریب به عنوان لاین در نظر گرفته شدند. در سال 1383، هر یک از لاین‌ها با تسترها تلاقی داده شدند و در سال 1384، تعداد 16 نتاج به دست آمده به همراه 10 والد (در مجموع 26 تیمار) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار برای عملکرد، اجزای عملکرد و خصوصیات کیفی دانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه‌واریانس صفات نشان داد که اثر تلاقی‌ها، تفاوت معنی‌داری (01/0P<) روی تمامی صفات کمی و خصوصیات کیفی دانه داشت که نشان دهنده وجود تنوع کافی در بین همه ژنوتیپ‌ها، از جمله تلاقی‌ها، برای کلیه صفات ذکر شده بود. ترکیب‌پذیری عمومی تسترها برای صفات تعداد خوشه، روز تا رسیدگی، میزان آمیلوز، راندمان تبدیل و طول دانه معنی‌دار شد. طبق نتایج به دست‌آمده از این آزمایش، تلاقی سپیدرود×حسن‌سرایی با دارا بودن ترکیب‌پذیری خصوصی مثبت و معنی‌دار برای اصلاح صفات عملکرد دانه، تعداد خوشه و وزن صد دانه و تلاقی‌های سپیدرود×محمدی، صالح×سالاری و سپیدرود×غریب با دارا بودن ترکیب‌پذیری خصوصی مثبت و معنی‌دار برای دستیابی به لاین‌های زودرس، پاکوتاه و پرمحصول، مناسب بودند. برآورد ترکیب‌پذیری ارقام مورد بررسی برای صفات مربوط به کیفیت دانه، نشان داد که چهار تلاقی‌ فوق برای اصلاح صفات کیفی دانه نیز مناسب بودند. مقدار آمیلوز و درجه حرارت‌ژلاتینی‌شدن متوسط و راندمان تبدیل، میزان برنج سالم بالا و طول دانه بیشتر از دیگر خصوصیاتی هستند که می‌توانند در کنار صفات زودرسی، پاکوتاهی و عملکرد بالا در ترکیب سپیدرود×محمدی مورد توجه قرار گیرند و انتخاب لاین‌ها بر اساس گزینش همزمان این صفات انجام شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identification of parental combinations for improvement of rice grain quality, yield and yield components in rice

نویسندگان [English]

  • Mehrzad Allahgholipour 1
  • Ali Moumeni 2
  • Majeid Nahvi 1
  • Mitra Yekta 3
  • Seyyedeh Soheila Zarbafi 4
1 Staff Member of Rice Research Institute of Iran
2 Staff Member of Rice Research Institute of Iran
3 Quality Laboratory of Rice Research Institute of Iran
4 Former MSc. Student of Plant Breeding, Faculty of Agriculture Sciences, University of Guilan
چکیده [English]

To determine the general and specific combining ability and identification of suitable combination for yield, yield components and grain quality characters, two improved (Saleh and Sepidrood) and eight traditional rice varieties (Hashemi, Abjiboji, Mohammadi, Hassani, Ahlamitarom, Hassansaraiee, Salari and Gharib) were selected as testers and lines, respectively. Ten parental lines were crossed in a Line×Tester crossing system in 2004. Sixteen F1 hybrids and their 10 parents were evaluated in a Randomized Complete Blocks Design (RCBD) with three replications for yield, yield components and grain quality traits. Results of variance analysis showed that crossing effect had significant differences for all characters in 1% probability level. It means, there is a good segregation between all genotypes based on the all traits. The effect of general combining ability (GCA) was significant for the panicle number, days to maturity, amylose content, grain length and total rice recovery in two testers. The effect of specific combining ability (SCA) was positive and significant for grain yield, panicle number and 100- grain weight in Sepidrood×Hassansaraiee combination. The results revealed that three combinations such as Sepidrood×Mohammadi, Saleh×Salari and Sepidrood×Gharib are suitable combinations for improving earliness maturity, dwarfing and high yielding rice varieties with good grain quality in rice breeding program, especially, the Sepidrood×Mohammadi combination is best one for these characters.

کلیدواژه‌ها [English]

  • General and specific combining ability
  • Grain quality traits
  • rice
  • Yield and yield components

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار