اثر تراکم‌ بوته بر انتقال مجدد ماده خشک و عملکرد دانه دو رقم برنج بومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان

2 استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان

3 پژوهشگر موسسه تحقیقات برنج کشور

4 استادیار دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان

چکیده

به منظور بررسی اثر تراکم بوته (11/11، 16 و 25 بوته در متر مربع) بر انتقال مجدد ماده خشک و عملکرد دانه دو رقم برنج حسنی و هاشمی، آزمایشی به صورت فاکتوریل با چهار تکرار در سال 1390 در موسسه تحقیقات برنج کشور- رشت اجرا شد. نتایج نشان داد که طول دوره رویش، ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد پنجه در بوته، عملکرد زیست­توده، عملکرد دانه، تعداد خوشه در مترمربع، تعداد دانه در خوشه، وزن دانه، طول دانه، عرض دانه و کارآیی انتقال مجدد ماده خشک دارای تفاوت معنی‌داری بین ارقام حسنی و هاشمی بودند. اثر تراکم بوته نیز بر تعداد پنجه در بوته، عملکرد زیست­توده، عملکرد دانه، تعداد خوشه در مترمربع و تعداد دانه در مترمربع معنی‌دار بود. به غیر از تعداد پنجه در بوته، سایر صفات گیاهی با تراکم بوته افزایش یافتند. نتایج نشان داد که با افزایش تراکم بوته، افزایش تعداد دانه در متر مربع منجر به افزایش عملکرد دانه در ارقام برنج شد. تراکم 25 بوته در متر مربع با 4853 کیلوگرم در هکتار، بالاترین میانگین عملکرد دانه را داشت و ساقه‌ اصلی 791 کیلوگرم در هکتار (3/16 درصد) از عملکرد دانه ‌را تأمین کرد. با افزایش تراکم بوته، میزان فتوسنتز جاری تا 3380 کیلوگرم در هکتار در تراکم 25 بوته افزایش یافت و باعث افزایش عملکرد دانه شد. دو رقم حسنی و هاشمی به ترتیب بیش‌ترین و کم‌ترین کارایی فتوسنتز جاری (به ترتیب 8/59 و 3/39 درصد) را داشتند. عملکرد دانه در هر دو رقم برنج با افزایش میزان فتوسنتز جاری افزایش یافت. میزان انتقال مجدد ماده خشک به طور متوسط با 1457 کیلوگرم در هکتار، کم‌تر از میزان فتوسنتز جاری با 2627 کیلوگرم در هکتار ‌بود. به نظر می‌رسد که برای افزایش عملکرد دانه برنج، با توجه به اثر عامل تراکم بوته و با توجه به منابع تأمین مواد پرورده برای پرشدن دانه‌ها (انتقال مجدد و فتوسنتز جاری)، بایستی با تنظیم تراکم بوته به بهینه‌سازی انتقال مجدد و فتوسنتز جاری مبادرت ورزید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of plant density of dry matter remobilization and grain yield for two local rice cultivars

نویسندگان [English]

  • Ferdos Adeli Mosabbab 1
  • Masoud Esfahani 2
  • Shapour Abdollahi Mobarhan 3
  • Ali Aalami 4
1 M. Sc. Student, Dept. of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Rasht, Iran
2 Prof., Dept. of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Rasht, Iran
3 Scientific Member of Rice Research Institute of Iran, Rasht, Iran
4 Assist. Prof., Dept. of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Rasht, Iran
چکیده [English]

To study the effect of planting density (11.11, 16 and 25 plants.m-2) on dry matter remobilization and grain yield of rice cultivars, Hasani and Hashemi, a field experiment in factorial layout based on randomized complete block design with four replications carried out at Rice Research Institute of Iran (RRII) in 2011. Results showed that the plant height, number of tillers.plant-1, biological yield, grain yield of main stem and other tillers, number of panicles.m-2, number of grain.panicle-1, number of filled grains.panicle-1, number of grains.m-2, grain weight, grain length and its width and dry matter remobilization efficiency were significantly differ between Hassani and Hashemi cultivars and the effect of density on grain yield, harvest index, secondary tillers and main stem harvest indices, the number of filled grain.panicle-1, grain density.panicle-1, dry matter remobilization, current photosynthesis rate were significantly different. Apart number of tillers.plant-1, other traits were increased with plant density. An increasing in plant density, increased the number of grains.m-2 and leads to increase in grain yield of rice cultivars. The average total grain yield (4853 kg.ha-1) obtained from 25 plant.m-2 and the main stem produced 791 kg.ha-1 (16.3%) of grain yield. Also, there was a significantly increasing in the current photosynthesis in grain filling duration with 3380 kg ha-1 in 25 plant.m-2 treatment and greatly enhance the total grain yield. The rice cultivars, Hasani and Hashemi, with an average of 59.8% and 39.3% in the current photosynthesis efficiency were significantly different. Grain yield of both rice cultivars increased alongside increase in current photosynthesis rate and the dry matter remobilization was less than the current photosynthesis. It seems that in order to increase the grain yield of rice, plant density should be increased for dry matter remobilization and current photosynthesis enhancement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Current photosynthesis
  • Grain filling duration
  • Grain yield and Remobilization

مراجع

Baloch, A. W., Soonro, A. M., Javed M. A. and Ahmed, M. 2002. Optimum plant density for high yield in rice (Oryza sativa L.). Asian Journal of Plant Science 1 (1): 25-27.#Bonnet, G. D. and Incoll, L. D. 1993. Effects on the stem of winter barley of manipulating the source and sink during grain-filling. I: Changes in dry matter accumulation and loss of mass from internodes. Journal of Experimental Botany44: 75-82.#Bozorgi, H. R., Faraji, A. and Danesh, R. K. 2011. Effect of plant density on yield and yield components of rice. World Applied Sciences Journal 12 (11): 2053-2057.#Cassman, K. G. 1993. Breaking the yield barrier. Proceedings of a workshop on rice yield potential in favorable environments. November 29-December 4, 1993. International Rice Research Institute, Los Banos, Laguna, Philippines.#Chaudhary, R. C. and Tran, D. V. 2001. Special rices of the world: A prologue. In: Chaudhary, R. C. and Tran, D. V. (Eds.). Speciality rices of the world breeding, production and marketing. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, Italy. pp: 3-12.#Ehdaie, B. and Waines, J. G. 1996. Genetic variation for contribution of pre-anthesis assimilates to grain yield in spring wheat. Journal of Genetics and Breeding 50: 47-55.#Ehdaie, B., Alloush, G., Madore, M. A. and Waines, J. G. 2006. Genotypic variation for stem reserves and mobilization in wheat. I: Postanthesis changes in internode dry matter. Crop Science 46: 735-746.#Esfahani, M., Mojtabai Zamani, M. and Amiri Larijani, B. 2009. The growing rice plant: An anatomical monograph. University of Guilan Press, Iran. (In Persian).#Fang, Y., Xu., B. C., Turner, N. C. and Li, F. M. 2010. Grain yield, dry matter accumulation and remobilization and root respiration in winter wheat as affected by seeding rate and root pruning. European Journal of Agronomy (EURAGR-24937): 1-10.#Kazemi Poshtemasari. H., Pirdashti, H., Bahmanyar, M. A. and Nasiri, M. 2000. Effect of nitrogen quqntities and distribution on dry matter remobilization in rice cultivars. Iranian Journal of Crop Science 41 (1): 11-18. (In Persian with English Abstract).#Lack, S., Bahmani, M. and Mombeini, M. 2011. The study of dry matter remobilization in rice cultivars due to planting density variations. Advances in Environmental Biology 5 (10): 3338-3344.#Pandey, S., Rosegrant, M. W., Sulser, T. and Bahandari, H. 2008. Rice price crisis: Causes, impascts and solutions. Asian Journal of Agriculture and Development 7 (2): 1-15.#Rajabzadeh, M. and Mirloohi, A. F. 1998. The effect of planting arrangement and plant density on rice yield and yield components in Esfahan. Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources 2 (2): 61-70. (In Persian with English Abstract).#Sarmadnia, G. and Koocheki, A. 1993. Crop Physiology. Jahad Daneshghahi Mashhad Press, Iran. (In Persian).#Thorne, G. N. and Wood, D. W. 1987. The rate of carbon in drying tillers of winter wheat. Journal of Agricultural Science 106: 515-522.#Vergara B. S., Venkateswarlu, B., Janoria, M., Ahn, J. K., Kim, J. K. and Visperas, R. M. 1990. Rationale for a low-tillering rice plant type with high density grains. Philippines Journal of Crop Science 15: 33-40.#Yoshida, S. 1981. Fundamentals of Rice Crop Science. International Rice Research Institute, Los Banos, Laguna, Philippines.
تحقیقات غلات
دوره 5، شماره 4
دی 1394
صفحه 301-310

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار