بررسی عملکرد دانه و پایداری عملکرد ارقام گندم معرفی شده در بیش از نیم قرن اخیر در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

2 دانشجوی دکتری، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

3 دانشجوی دکتری، گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

4 استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

اصلاح برای عملکرد و پایداری عملکرد همواره از اصلی­ترین اهداف به­نژادگران بوده است. در تحقیق حاضر، عملکرد و پایداری عملکرد 51 رقم گندم معرفی شده در بیش از نیم قرن اخیر در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با دو تکرار طی پنج سال زراعی ارزیابی شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که برهمکنش ژنوتیپ × محیط معنی­دار بود و بنابراین الگوی تغییرات آن با استفاده از روش گرافیکی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج تجزیه GGE-Biplot، مولفه اول به­عنوان مولفه ژنوتیپ و مولفه دوم به­عنوان مولفه برهمکنش ژنوتیپ × محیط به­ترتیب 98/41 و 20/28 درصد از تغییرات موجود در کل داده­ها را توجیه کردند. الگوی هم­زمان عملکرد و پایداری عملکرد، ارقام مورد بررسی را به سه گروه مطلوب، متوسط و نامطلوب تقسیم کرد. در میان ارقام مورد بررسی، ارقام مهدوی، مارون و سیستان، عملکرد و پایداری عملکرد بالا و ارقام شاهپسند و زاگرس، عملکرد و پایداری عملکرد پایینی نشان دادند. نتایج این مطالعه نشان داد که به­نژادگران با گذشت زمان به­طور تقریباً موفقیت­آمیزی توانسته­اند ژنوتیپ­هایی با عملکرد بالا و پایداری مطلوب را معرفی کنند، اما به­دلیل پیچیدگی صفات عملکرد و پایداری عملکرد، 10 درصد از ژنوتیپ­ها با عملکرد کم و 30 درصد با پایداری ضعیف در بازه زمانی سال‌های 85-1365 معرفی شده­اند که لزوم انجام آزمون­های دقیق­تر در آینده را تایید می­کند. ژنوتیپ­های زمستانه در مقایسه با ژنوتیپ‌های بهاره و دومنظوره، عملکرد و پایداری عملکرد پایین­تری نشان دادند. از آنجایی که ارقام بهاره در کشت پاییزه عملکرد بالایی نشان دادند، بنابراین توصیه می­شود این ارقام به­صورت پاییزه نیز کشت شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating grain yield and yield stability of wheat cultivars introduced in Iran over the last half century

نویسندگان [English]

  • Hadi Ali Pour 1
  • Hossein Abdi 2
  • Yousef Rahimi 3
  • Mohammad Reza Bihamta 4
1 Assist. Prof., Dept. of Plant Production and Genetics, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Urmia University, Urmia, Iran
2 Ph. D. Student, Dept. of Plant Production and Genetics, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Urmia University, Urmia, Iran
3 Ph. D. Student, Dept. of Agronomy and Plant Breeding, College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
4 Prof., Dept. of Agronomy and Plant Breeding, College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
چکیده [English]

Breeding for yield and yield stability has always been the main goal for breeders. In the current research, yield and yield stability of 51 wheat cultivars introduced over the last half century were evaluated in a randomized complete block design with two replications during five years. Analysis of variance revealed that genotype × environment interaction was significant. Therefore, the pattern of genotype × environment variation was analyzed using graphical method. According to the results of GGE biplot analysis, the first and second components as genotype and genotype × environment interaction components, explained 41.98% and 20.28% of the total variation, respectively. Simultaneous pattern of yield and yield stability divided the studied cultivars into three groups including desirable, moderate and undesirable. Among the studied cultivars, Mahdavi, Maroon and Sistan showed high yield and yield stability, while Shahpassand and Zagros had a low yield and yield stability. The results of this study showed that breeders have successfully introduced the genotypes with high yield and good stability over time, however due to the complexity of yield and yield stability traits, 10% of genotypes with low yield and 30% with poor stability have been introduced during 1986-2006, which confirms the need for more accurate tests in the future. Winter genotypes showed lower yield and yield stability compared to spring and facultative cultivars. Since, spring cultivars showed high yield in autumn cultivation, it is therefore recommended to cultivate spring cultivars in autumn as well.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adaptability
  • Genotype × environment interaction
  • GGE biplot
  • Mosaic plot
Aisawi, K. A. B., Reynolds, M. P., Singh, R. P. and Foulkes, M. J. 2015. The physiological basis of the genetic progress in yield potential of CIMMYT spring wheat cultivars from 1966 to 2009. Crop Science 55(4): 1749-1764.##Alipour, H., Bihamta, M. R., Mohammadi, V., Peyghambari, S. A., Bai, G. and Zhang, G. 2017. Genotyping-by-sequencing (GBS) revealed molecular genetic diversity of Iranian wheat landraces and cultivars. Frontiers in Plant Science 8: 1293.##Crespo-Herrera, L. A., Crossa, J., Huerta-Espino, J., Vargas, M., Mondal, S., Velu, G., Payne, T. S., Braun, H. and Singh, R. P. 2018. Genetic gains for grain yield in CIMMYT’s semi-arid wheat yield trials grown in suboptimal environments. Crop Science 58: 1-9.##De Leon, N., Jannink, J. L., Edwards, J. W. and Kaeppler, S. M. 2016. Introduction to a special issue on genotype by environment interaction. Crop Science 56 (5): 2081-2089.##Dia, M., Wehner, T. C., Hassell, R., Price, D. S., Boyhan, G. E., Olson, S., King, S., Davis, A. R., Tolla, G. E., Bernier, J. and Juarez, B. 2016. Value of locations for representing mega-environmentsandfordiscriminatingyieldofwatermelonin theUS. Crop Science 56(4):1726-1735.##Elias, A. A., Robbins, K. R., Doerge, R. W. and Tuinstra, M. R. 2016. Half a century of studying genotype× environment interactions in plant breeding experiments. Crop Science 56 (5): 2090-2105.##Esmaeilzadeh Moghaddam, M., Tahmasebi, S., Lotf Ali Ayeneh, Gh. A., Akbari Moghadam, H., Mahmoudi, Kh., Sayyahfar, M., Tabib Ghaffari, S. M. and Zali, H. 2018. Evaluation of grain yield stability of bread wheat (Triticum aestivum L.) promising lines in warm and dry regions of Iran. Iranian Journal of Crop Sciences 20 (1): 270-283. (In Persian with English Abstract).##Gauch, H. G. and Zobel, R. W. 1996. AMMI analysis of yield trials. In: Kang,M.S. and Gauch, H.G. Jr. (Ed.). Genotype by environment interaction. CRC Press, Boca Raton, FL.pp: 85-122.##Jafari, T. and Farshadfar, E. 2018. Stability analysis of bread wheat genotypes (Triticum aestivum L.) by GGE biplot. Cereal Research 8 (2): 1-13. (In Persian with English Abstract).##Laffont, J. L., Hanafi, M. and Wright, K. 2007. Numerical and graphical measures to facilitate the interpretation of GGE biplots. Crop Science 47 (3): 990-996.##Laffont, J. L., Wright, K.and Hanafi, M. 2013. Genotype plus genotype× block of environments biplots. Crop Science 53 (6): 2332-2341.##Lin, C. S. and Binns, M. R. 1994. Concepts and methods for analyzing regional trial data for cultivar and location selection. Plant Breeding Reviews 12: 271-297.##Lin, C. S. and Binns, M. R. 1988. A method of analyzing cultivar x location x year experiments: a new stability parameter. Theoretical and Applied Genetics 76 (3): 425-430.##Lopes, M. S., Reynolds, M. P., Manes, Y., Singh, R. P., Crossa, J. and Braun, H. J. 2012. Genetic yield gains and changes in associated traits of CIMMYT spring bread wheat in a “historic” set representing 30 years of breeding. Crop Science 52(3): 1123-1131.##Luo, J., Pan, Y. B., Que, Y., Zhang, H., Grisham, M. P. and Xu, L. 2015. Biplot evaluation of test environments and identification of mega-environment for sugarcane cultivars in China. Scientific Reports 5: 15505.##Macholdt, J. and Honermeier, B. 2018. Stability analysis for grain yield of winter wheat in a long-term field experiment. Archives of Agronomy and Soil Science 65 (5): 686-699.##Macholdt, J., Piepho, H. P. and Honermeier, B. 2019. Mineral NPK and manure fertilisation affecting the yield stability of winter wheat: Results from a long-term field experiment. European Journal of Agronomy 102 :14-22.##Mohammadi, M., Hosseinpour, T., Armion, M., Khanzadeh, H. and Ghojogh, H. 2016. Analysis of genotype, environment and genotype x environment interaction in bread wheat genotypes using gge biplot. Agricultural Communications 4 (3): 1-8.##Mohammadi, R., Armion, M., Zadhasan, E., Ahmadi, M. M. and Sadeghzadeh, A. D. 2012. Genotype× environment interaction for grain yield of rainfed durum wheat using the GGE bipot model. Seed and Plant Improvement Journal 28 (3): 503-518. (In Persian with English Abstract).##Moreno-Gonzalez, J., Crossa, J. and Cornelius, P. L. 2004. Genotype × environment interaction in multi-environment trials using shrinkage factors for AMMI models. Euphytica 137: 119-127.##Najafi Mirak, T., Dastfal, M., Andarzian, B., Farzadi, H., Bahari, M. and Zali, H. 2019.Evaluation of durum wheat cultivars and promising lines for yield and yield stability in warm and dry areas using AMMI and GGE biplot. Journal of Crop Breeding 10 (28): 1-12. (In Persian with English Abstract).##Najafian, G., Kafashi, A. and Jafarnezhad, A. 2010. Analysis of grain yield stability in hexaploid wheat genotypes grown in temperate regions of Iran using additive main effects and multiplicative interaction. Journal of Agricultural Science and Technology 12: 213-222.##Vaezi, B., Pour-Aboughadareh, A., Mohammadi, R., Armion, M., Mehraban, A., Hossein-Pour, T. and Dorii, M. 2017. GGE biplot and AMMI analysis of barley yield performance in Iran. Cereal Research Communications 45 (3): 500-511.##Whaley, R. and Eskandari, M. 2019. Genotypic main effect and genotype-by-environment interaction effect on seed protein concentration and yield in food-grade soybeans (Glycine max (L.) Merrill). Euphytica 215 (2): 1-17.##Yan, W. and Kang, M. S. 2002. GGE biplot analysis: A graphical tool for breeders, geneticists and agronomists. CRC Press.##Yan, W., Hunt, L. A., Sheng, Q. and Szlavnics, Z. 2000. Cultivar evaluation and mega-environment investigation based on the GGE biplot. Crop Science 40 (3): 597-605.##Yan, W., Kang, M. S., Ma, B., Woods, S. and Cornelius, P. L. 2007. GGE biplot vs. AMMI analysis of genotype-by-environment data. Crop Science 47 (2): 643-653.