تنوع مورفولوژیک و فیزیکوشیمیایی دانه در ژنوتیپ‌های مختلف برنج با استفاده از تجزیه به عامل‌ها و تجزیه خوشه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش موسسه تحقیقات برنج کشور، رشت

2 استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه

3 استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان

چکیده

به منظور مطالعه ساختار مورفولوژیک و فیزیکوشیمیایی دانه و تعیین الگوی هتروتیک ارقام مختلف برنج، 94 ژنوتیپ برنج موجود در کلکسیون موسسه تحقیقات برنج کشور طی دو سال زراعی 1390 و 1391 مورد مطالعه و تعداد 24 صفت مرفولوژیک و فیزیکوشیمیایی دانه برنج مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه به عامل‌ها برای خصوصیات مورفولوژیک نشان داد که چهار عامل اصلی و مستقل 66/75 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه نمودند. عامل اول حدود 5/24 درصد از واریانس کل را به خود اختصاص داد و به عنوان عامل عملکرد دانه و اجزای آن نامگذاری شد. عامل‌های دوم، سوم و چهارم با دارا بودن 025/19، 134/17 و 963/14 درصد از واریانس کل به ترتیب به عنوان عامل‌های شکل و اندازه دانه، فنولوژی گیاه و پر شدن دانه نامگذاری شدند. تجزیه به عامل‌ها برای خصوصیات فیزیکوشیمیایی دانه نشان داد که سه عامل اصلی و مستقل 10/76 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه نمودند. عامل اول با دارا بودن 3/36 درصد از واریانس کل به عنوان عامل کیفیت خوراک و عامل‌های دوم و سوم با اختصاص 2/21 و 6/18 درصد از واریانس کل به ترتیب به عنوان عامل کیفیت پخت و فرآیند تبدیل نامگذاری شدند. تجزیه خوشه‌ای با روش دورترین همسایه‌ها و فاصله اقلیدسی منجر به گروه‌بندی ژنوتیپ‌های مختلف برنج در نه گروه متفاوت با احتمال صحت 6/92 درصد شد. نتایج حاصل از این مطالعه می‌تواند برای انتخاب هدفمند والدین مناسب از گروه­های مختلف به منظور تولید رقم­های جدید در برنامه­های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Morphological and Physico-Chemical Diversity in Different Rice Cultivars by Factor and Cluster Analysis

نویسندگان [English]

  • Mehrzad Allahgholipour 1
  • Ezatollah Farshadfar 2
  • Babak Rabiei 3
1 Research Assist. Prof., Rice Research Institute of Iran, Rasht
2 Prof., Dept. of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Razi University
3 Prof., Dept. of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Iran
چکیده [English]

To study the structure of morphologic and physico-chemical traits and determining of the heterotic pattern of rice varieties, the ninety four selected rice varieties from the existing germplasm of Rice Research Institute of Iran were evaluated during the growing season for two consecutive years of 2011 and 2012 and 24 rice morphologic and physico-chemical characteristics were measured. Factor analysis for morphologic traits showed the first four independent factors explained 75.66 percent of total variance in all genotypes. The first factor with 24.5 percent of variance was included the yield and its components and was named as yield factor. The second, third and fourth factors with 19.025, 17.134 and 14.963 percent of variance were nominated as grain shape, phonology and filled grains factors, respectively. Factor analysis for physico-chemical traits also revealed the three independent factors explaining 36.3, 21.2 and 18.6 percent of variance in all cultivars, respectively, and were nominated as eating, cooking quality and milling rice recovery factors, respectively. All of the studied genotypes were classified in 9 different and heterotic groups using complete linkage method and Euclidean distance with a 92.6 percent of original grouped cases correctly classified. Results of this study can be utilized for selecting the suitable parents from different clusters to establish new varieties in rice breeding programs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cluster analysis
  • Discriminant analysis
  • factor analysis
  • Morphological diversity
  • rice