مقایسه نظام‌های تناوب‌ زراعی مبتنی بر گندم در منطقه گنبدکاووس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی پژوهش ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد کاووس، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان

2 استادیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس

3 استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه تاجیکستان

4 دانشیار دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان

چکیده

به منظور بررسی و مقایسه تناوب‌های زراعی مبتنی بر گندم از نظر میزان تولید، توجیه اقتصادی، حاصلخیزی خاک و تغییرات جمعیت علف‌های هرز، بیماری‌ها و آفات، آزمایشی به مدت پنج سال زراعی (1385 تا 1390) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد اجرا شد و طی آن، شش نظام تناوب زراعی، شامل 1- گندم - گندم 2- گندم- کلزا 3- گندم - نخود 4- گندم - پنبه 5- گندم - هندوانه و 6- گندم - آفتابگردان با استفاده از طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در قطعاتی به مساحت 180 متر مربع مورد ارزیابی قرار گرفتند. نظام‌های تناوبی اجرا شده بر اساس زراعت غالب منطقه (گندم رقم دریا) بوده و در زمینی که سال قبل به صورت یکنواخت زیر کشت گندم بود، آغاز و در پایان اجرای آزمایش نیز به کشت گندم خاتمه یافتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تیمارهای تناوبی اثر معنی‌داری بر صفات گیاهی گندم از جمله ارتفاع بوته، تعداد سنبله بارور در متر مربع، تعداد دانه در متر مربع، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و تعداد سنبلچه بارور در سنبله داشتند. نتایج مقایسه میانگین‌ها نیز نشان داد که عملکرد دانه گندم در تیمار تناوبی گندم - نخود دارای بیشترین مقدار (5343 کیلوگرم در هکتار) و در تیمار تناوبی گندم - آفتابگردان دارای کمترین مقدار (3990 کیلوگرم در هکتار) بود. بنابراین، بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش، تناوب گندم - نخود برای منطقه مورد نظر قابل توصیه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of wheat based rotation systems in Gonbad Kavous region

نویسندگان [English]

  • Hossein Ali Fallahi 1
  • Hossein Sabouri 2
  • Usmon Mahmadyarov 3
  • Masoud Esfahani 4
1 Research Instructor, Agricultural Research Station of Gonbad Kavous, Agricultural Research Center of Golestan
2 Assist. Prof., Dept. of Plant Production, College of Agriculture and Natural Resources, Gonbad Kavous University
3 Prof., Tajik Agricultural University
4 Assoc. Prof., Dept. of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan
چکیده [English]

To study and comparison of different crop rotations based on wheat in regard to yield, economic performance, soil fertility, weed populations, pests and diseases, an experiment was conducted at Agricultural Research Station of Gonbad Kavous during five years (from 2005 to 2010 cropping seasons). The six crop rotation systems consisted of 1. wheat-wheat, 2. wheat-rapeseed, 3. wheat-chickpea, 4. wheat-cotton, 5. wheat-watermelon and 6. wheat-sunflower, were evaluated in a randomized complete block design with 3 replications each in 180 m2 plots size. Performed rotation systems were based on prevailing cultivation of the region (wheat cv. Darya). Wheat plants were cultivated in all plots at the start and end of the experiment. Results from analysis of variance revealed that effect of rotation was significant on wheat characteristics including plant height, number of fertile spike per m2, number of seeds per m2, 1000 grain weight, number of fertile spikelets per spike and grain yield. Results of means comparison of treatments showed that highest (5343 kg.ha-1) and lowest (3990 kg.ha-1) wheat grain yield obtained from wheat- chickpea and wheat- sunflower rotations, respectively. Based on the results of this experiment, wheat- chickpea rotation can be recommended for the studied region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Grain yield
  • Rotation
  • Soil fertility
  • Wheat