مطالعه پایداری ژنوتیپ های امید بخش جو با استفاده از تجزیه AMMI در مناطق سرد ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج

2 کارشناس ارشد کشاورزی

چکیده

عملکرد یک ژنوتیپ ممکن است از مکانی به مکان دیگر و یا از سالی به سال دیگر تغییر یابد و در اصطلاح اثر متقابل ژنوتیپ×محیط وجود داشته باشد. برای به­نژادگران مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ×محیط و شناسایی ارقام پایدار و با عملکرد بالا از اهمیت زیادی برخوردار است. در این تحقیق، پایداری و سازگاری 20 ژنوتیپ جو در آزمایش­های یکنواخت سراسری با استفاده از طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در 8 اقلیم سرد به مدت دو سال زراعی (85-1383) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه AMMI نشان داد که اثر اصلی ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل ژنوتیپ×محیط و چهار مولفه اصلی اول اثر متقابل در سطح احتمال یک درصد معنی­دار بودند. از دو مولفه اصلی اول و دوم (IPCA1 و IPCA2) برای رسم Biplot استفاده شد. تجزیه خوشه­ای نیز ژنوتیپ­ها را به سه گروه تقسیم کرد که ژنوتیپ­های هر گروه از نظر پایداری مشابه هم بودند. در مجموع لاین شماره 17 (MAKOUEE//ZARJOW/80-5151) با توجه به معیار پایداری مورد استفاده، پایداری مطلوب­تری را نشان داد و از اینرو این ژنوتیپ، به عنوان ژنوتیپ برتر از نظر پر محصولی و پایداری عملکرد شناسایی و به برنامه­های به­زراعی و آزمایش‌های تحقیقی تطبیقی پیشنهاد شد. در پایان چنین نتیجه­گیری شد که اگرچه به­نژادی ارقام سازگار و پایدار برای پهنه گسترده اقلیم سرد کشور مشکلات خاص خود را دارد، اما اطلاعات حاصل از روش­های تجزیه پایداری برای انتخاب ژنوتیپ­های پر محصول و با سازگاری عمومی و یا خصوصی، می­تواند راه حل مناسبی برای حل این مشکلات باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study on Stability of Elite Barley(Hordeum vulgare L.) Genotypes for Cold Regions of Iran Using AMMI Method

نویسندگان [English]

  • Ahmad Reza Koocheki 1
  • Behzad Sorkhi 1
  • Mohammad Reza Eslamzadeh Hesari 2
1 Staff Member, Dept. of Cereal Research, Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran
2 MSc., Agricultural Expert, Karaj, Iran
چکیده [English]

Performance of a given genotype might vary from one location to another one, which is called genotype×environment (G×E) interaction. The study of G×E interaction and identification of stable and high performance varieties is important for breeders. In the present study, stability and adaptability of 20 barley genotypes was studied in uniformity trials using randomized complete block design with three replications at 8 cold regions during two consecutive cropping seasons (2005 and 2006). Results of AMMI analysis showed that the genotype and environment main effects, G×E interaction and four principal components of interaction effect were significant at 1% probability level. First and second principal components were used to draw biplot curve. Cluster analysis grouped the studied genotypes into three groupes.  Overall, the promising line No. 17 (MAKOUEE//ZARJOW/80-5151) was recognized as the best genotype examined in terms of being a high yielding and stable genotype. Therefore, this genotype was recommended for on-farm trials and release. It was concluded that although breeding stable and adaptable cultivars for such a vast climatic zone is difficult, it is possible to seek for the best fitted genotypes to both narrow and wide adaptations using the information extracted from the stability analyses performed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • AMMI method
  • Barley
  • Genotype×environment interaction
  • Yield stability